گروه معماری پارساکد | مرجع معماری

فصل اول
کلیات
۱-۱مقدمه
در تعلیم و تربیت جدید، فضای فیزیکی مدرسه تنها یک مکان کالبدی خشک برای تجمع دانش‏آموزان و حضور معلم در سر کلاس درس نیست. به بیان دیگر شرایط فیزیکی مدرسه به عنوان یک عامل مهم در کنار سایر عوامل آموزشی و تربیتی در فرآیند تعلیم و تربیت ایفای نقش می‏کند و از تعامل این عامل «محیط تعلیم و تربیت» ساخته و پرداخته می‏شود. فضای کالبدی مدارس باید فراگیران را به حضور نشاط‏انگیز در مدرسه تشویق و ترغیب نموده و شرایط را برای یادگیری بهتر و عمیق‏تر تسهیل نماید.

هم‏چنان که آموزش و پرورش «امروز» غیر از آموزش و پرورش «دیروز» است و متناسب با تغییرات و تحولات و متأثر از مقتضیات زمان، تحولات اساسی در اهداف، برنامه‏ها، ساختار و محتوای آن به وجود آمده است، به یقین آموزش و پرورش «فردا» نیز با آموزش و پرورش «امروز» تفاوت‏هایی اساسی و بنیادی خواهد داشت و دگرگونی‏های مختلف در نظام تعلیم و تربیت آینده به وجود خواهد آمد. از آن‏جا که اصولا آموزش و پرورش انسان‏های «فردا» را تربیت می‏کند و نسل‏های امروز را برای زندگی و جامعه فردا آماده می‏سازد، در نتیجه از هم اکنون باید به فکر «آینده» بود و برای دستیابی به آموزش و پرورش نوین متناسب با تحولات آتی چاره‏اندیشی کرد.
برای توضیحات بیشتر و مشاهده فهرست مطالب و خرید رساله به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

چکیده
برای آشنایی هرچه بیشتر کودکان با دنیای اطرافشان و تعلیم ایشان با توجه به روش‏های جدید آموزش، هدف اصلی این پروژه نزدیک شدن به فضای علمی و پژوهشی مناسب بود که در برخورد با آن ابعاد مختلف جهان هستی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. هدف ایجاد فضاهایی بود که کودکان بتوانند جهان اطراف خویش را بهتر بشناسند.
این رساله شامل دو بخش شناخت و طراحی است. در بخش شناخت، ابتدا در مورد روند تحقیق تمام فصول بحث شده است. پس از آن در فصل دوم خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر آن به تجزیه و تحلیل سایت و دلایل انتخاب سایت پرداخته شده است.
در موضوع فصل سوم به مطالعات تاریخی، فرهنگی و اجتماعی پرداخته می‏شود. بررسی سیاست‏ها و تجربیات جهانی و تجزیه و تحلیل نمونه‏های موجود خارجی و داخلی از موارد این فصل می‏باشد.
در فصل چهارم، از همین بخش شناخت، مطالعات سیاسی و اقتصادی آورده شده است.
در فصل پنجم که مربوط به مبانی نظری طراح می‏باشد به آمارگیری از کودکان، بررسی دیدگاه‏ محیطی ایشان به عنوان اصلی‏ترین منابع جهت تجزیه و تحلیل علمی جهان ایشان پرداخته شدو در مواردی چون تناسبات، هندسه، رنگ، بافت و عوامل علمی تکنولوژیک پرداخته شد. از نتایج هر مورد در قسمت طراحی استفاده‏های لازم شده است. فصل ششم شامل استانداردها و نیازهای فضایی و خلاصه‎‏ای از فصول قبل می‏باشد.
در بخش دوم؛ بخش طراحی از دو فصل روند طراحی و معرفی طرح شکل گرفته است در فصل اول سه گزینه معرفی شده است و از تحلیل محاسن و معایب این سه گزینه، گزینه بهینه استخراج شده است.
طرح پروژه در ناحیه‏ای نزدیک به پارک محیطی پژوهشی باعث رشد ذهنی کودکان می‏گشت. عواملی چون باغ تحقیقاتی، از طبیعت تا ادراکات علمی در پروژه گنجانده شد و در نهایت یک محیط فرهنگی، علمی، آموزشی، تحقیقاتی و تفریحی برای کودکان با ضرایب هوشی بالا طراحی گشت.

-۴از نظر موقعیت فیزیکی
۱- نیاز به یک مرکز فعال شهری در جهت جوابگویی به خواسته‏های گوناگون که در ساعات مختلف فعال باشد. (در طول سال)
۲- زنده و فعال نمودن سایت موردنظر که خود منجر به طراحی یک مجموعه چندعملکردی گردیده است.
۳- ارتقای جنبه‏های زندگی فردی و جمعی و بالا بردن کمیت و کیفیت خدمات.
۴- نیاز به پرداختن به معماری فضاهای آموزشی به دلیل عدم توجه به این مقوله در کشور.
۵- پیشنهاد طرحی برای مجموعه‏های آموزشی (بر اساس دیدگاه‏های نوین آموزشی مبتنی بر خصوصیات عمومی) وجوه مختلف کشور ما.
۶- نیاز به مرکزی که توأمان به سطوح مختلف شهری، منطقه‏ای و ناحیه‏ای و محله‏ای سرویس دهد.
۱-۵

اهداف پژوهش
طراحی یک مجموعه کارآمد که ویژگی‏های معماری این مجموعه در جهت برانگیختن حس پویایی و فعالیت کودکان و در نهایت در جهت پرورش قدرت تفکر در کودکان به کار گرفته شود از مهم‏ترین اهداف این پروژه هستند.
کودکان بسیار حساس هستند و تأثیر محیط زندگی برای تمام عمر با آن‏ها باقی خواهد ماند. آن‏ها کوچک‏ترین و ضعیف‏ترین اعضای جامعه هستند و قادر به تغییر فرم محیط زندگی خود با توجه به احتیاجات و آرزوهایشان نیستند. باید مطابق با نیازهای آن‏هادر ایجاد محیطی محرک، محیطی امن و شاد برای تجربه کردن، کشف کردن، دریافتن، احساس کردن، با کودکان دیگر ارتباط برقرار کردن، مکانی برای اجتماعی شدن همراه با پرورش قوا و نیروهایشان، برای داشتن یک کودک شاد و صمیمی تلاش کرد تا کودکان که همان آینده‏سازان هر جامعه‏ای می‏باشند را یاد می‏کنیم تا پیشرفت سریع‏تری به سوی تفکر، خلاقیت و توانایی‏های جسمی بالاتر داشته باشند.
تشویق به آزادی، اهمیت دادن به کودک و استقلال در چارچوب‏های مشخص بهترین زیربنا برای ایجاد چنین تصویری است و هدف از طرح چنین مجموعه‏ای ایجاد مرکزی است که در واقع با فرصت دادن به هر کودک برای به کارگیری ابزار منطقی دستیابی به این اهداف را میسر سازد. به این صورت که از یک سو به مسائل آموزشی کودکان عنایت داد و از سوی دیگر خود را ملزم به فراهم آوردن محیطی آرامش‏بخش و دلپذیر برای کودکان می‏داند. طراحی چنین مجموعه‏ای با چنین اهدافی نتایجی را ناشی می‏شود که به شرح زیر است:
– ارتقاء سطح فرهنگ و خودباوری آینده‏سازان کشور
– ارتقاء سطح محتوایی آموزش و پرورش
– ارتقاء سطح کیفی فضای کالبدی آموزش و پرورش
– اصلاح آموزش عالی و تقویت تحقیقات علمی
– تقویت آموزش غیررسمی از طریق تسهیل و تقویت آموزش آزاد و داوطلبانه مردم، توجه به پرورش قابلیت‏های حرفه‏ای مردم در طول زندگی آن‏ها.
۱-۶معرفی سایت
سایت این پروژه با توجه به ماهیت پروژه باید دارای ویژگی‏های زیر باشد:
– توپوگرافی متنوع برای ایجاد فضاهای تفریحی و چشم‏اندازهای متنوع به مجموعه و سطح شهر
– هجواری با کاربری‏های مناسب با توجه به ضوابط مکان‏یابی ساختمان‏های آموزشی مندرج در ضوابط طراحی ساختمان‏های آموزشی، نشریه ۲۳۲٫
– دسترسی آسان به دلیل کاربرد پروژه در سطح شهر.
– قرار گرفتن در یک منطقه پژوهشی.
– نیاز به مساحت وسیع برای ایجاد فضاهای لازم برای رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده برای پروژه.
۱-۷روند تحقیق
در یک رساله کامل، ضروری است که مطالعات و تحقیقات ابتدایی با بینش و آگاهی کامل انجام گیرد تا بتوان با استفاده ازنتایج مطالعات و بر پایه آن‏ها در مرحله طراحی با موفقیت پشت سرگذاشت.
این رساله در دو بخش شناخت و طراحی تهیه و تنظیم شده است. بخش اول «شناخت» که بر اساس مطالعات گوناگون به ۶ فصل تقسیم شده است:
در فصل اول «مقدمه» به شرح موضوع طراحی و چارچوب نظری پژوهش و علل انتخاب سایت پرداخته شدو سپس به روند تحقیق که همان روند تحقیقات در فصول مختلف رساله می‏باشد، پرداخته و پس از آن نتیجه‏گیری و شرح مراحل طراحی را تدوین می‏کنیم.
در فصل دوم، در مورد شناخت شهر تهران از نظر مسائل طبیعی، جغرافیایی و اقلیمی پرداخته‏ایم، در ادامه به بررسی و تحلیل سایت می‏پردازیم و در نهایت به یک سری راهکار برای طراحی این مجموعه بر اساس سازگاری با طبیعت و اقلیم می‏رسیم.
در فصل سوم، به مطالعات تاریخی، فرهنگی، اجتماعی خواهیم پرداخت. در این فصل به طور اجمالی به لزوم پرداختن به این مقوله اشاره می‏کنیم پس از آن نگاه کلی به تاریخ شهر تهران «مطالعات تاریخی موضعی»، تاریخ تحولات آموزش و پرورش پیش از دبستان و دبستان در جهان «مطالعات تاریخی موضوعی»، شناخت کودک و نیازها و علائق آن «شناخت مخاطبین طرح» می‏پردازیم.
در مطالعات فرهنگی به بررسی سیاست‏ها و تجربیات جهانی و تجزیه و تحلیل نمونه‏های موجود خارجی و ایرانی اشاره می‏گردد و در مصادیق خارجی به تحقیق در مورد مدرسه ابتدایی اوگاوا، مهدکودک سنید لفینگن (Sindelfingen)، موزه کودک یورکا (Eurka children Museum) و در مصادیق داخلی به پارک شفق و فرهنگسرای شفق پرداخته می‏شود.
در مطالعات اجتماعی به بررسی آمار موجود کودکان مشغول به تحصیل در مقاطع مهدکودک و ابتدایی در سطح شهر پرداخته می‏شود.
در فصل چهارم، به مطالعات سیاسی، اقتصادی اشاره می‏شود. در مطالعات سیاسی به اهداف آموزش و پرورش طی سال‏های اخیر و نتیجه‏گیری از آن‏ها پرداخته می‏شود. در مطالعات اقتصادی به سازمان‏ها و مراکزی که در راه‏اندازی و نگهداری آن شرکت دارند و روش‏هایی برای کسب درآمد در مجموعه، اشاره می‏شود.
در فصل پنجم، به مبانی نظری معماری و الگوهای ذهنی طراح اشاره می‏شود. در این فصل به شناخت و بررسی آموزش و پرورش، نواقص و ایرادات آموزش و پرورش رایج در کشور، مقایسه آن با شیوه‏های آموزش رایج در گذشته، اهداف، سیاست‏ها، ویژگی‏های محیط آموزشی و تأثیراتی که بر کودکان می‏گذارد، می‏پردازیم. در ادامه به تعریف خلاقیت و چگونگی پردازش آن، معماری کودک و دستورالعمل‏هایی که طراحان برای خلق آن نیاز دارند و در نهایت نتیجه‏گیری بر اساس مباحث ذکر شده در این فصل و فصول قبل اشاره می‏گردد.
در آخرین فصل بخش اول «فصل ششم»، به جمع‏بندی فصول قبل و برنامه فیزیکی پروژه پرداخته، خصوصیات هر یک از فضاها را مشخص کرده و مساحت فضای لازم برای هر فضا در این پروژه را بر اساس نیاز معین می‏کنیم.
در بخش دوم به مقوله طراحی پرداخته‏ایم. این بخش دارای دو فصل است: در فصل اول به گزینه‏های مختلف طراحی پرداخته، در فصل دوم به معرفی گزینه برتر با ارائه نقشه‏ها و مدارک می‏پردازیم.

فصل سوم  
مطالعات تاریخی  موضوعی
سن تحصیل در اوستا مطالعات تاریخی موضوعی
۳-۱مقدمه
با توجه به موضوع پروژه و نمود عینی آن در کشورمان و در جهت شناخت هر چه بیشتر فضاها، حیطه‏های عملکردی و اهداف آموزش و پرورش در نیل به هدف طراحی، به بررسی تحولات آموزش و پرورش در ایران و جهان می‏پردازیم.
۳-۲آغاز سن آموزش در ایران و جهان
در ایران باستان آموزش عمومی از ۷ سالگی آغاز می‏شد و تا ۱۴ یا ۱۵ سالگی ادامه داشت. شاگردان روی هم رفته روزی ۸ ساعت درس می‏خواندند و تا زمان ساسانیان وضع آموزشگاه‏ها با کم و بیش تغییر به همین منوال بوده است.
گزنفون اولین مرحله تربیت کودک ایرانی را به ۱۶ سالگی می‏رساند و استرابون به ۱۴ سالگی و هرودوت این سن را در محدوده ۵ تا ۲۵ سالگی قرار می‏دهد.
بنا بر نظر افلاطون اشراف ایرانی در ۱۴ سالگی کودک را برای تربیت عالی‏تر به سرپرستان و مربیان خاص می‏سپردند.
مرحله تربیت کودک به سه دوره تقسیم می‏شد:
مرحله اول تربیت کودکان از یک تا ۵ یا ۷ سالگی
مرحله دوم تربیت ۷ تا ۱۵ سالگی
مرحله سوم تربیت از ۱۶ تا ۲۴ سالگی
۷ تا ۱۵ سالگی ذکر شده است.
در استرالیا آموزش اجباری از ۵ سالگی آغاز می‏شود.
در ژاپن آموزش عمومی از ۶ سالگی آغاز می‏شود (آموزش اجباری)
در دیگر کشورها سن آموزش از ۶ سالگی می‏باشد.
۳-۳ضرورت و سابقه مراکز آموزش پیش‏ از دبستان در ایران و جهان
تاریخچه آموزش پیش از دبستان در ایران و جهان
سابقه آموزش و پرورش پیش از دبستان در ایران خیلی طولانی نیست و می‏توان گفت که با مدرنیزه شدن ایران، مهدکودک‏ها و کودکستان‏ها آخرین مراحلی بودند که به آموزش و پرورش ایران افزوده شدند. اولین امتیاز رسمی تأسیس مهدکودک به سال ۲۴۹۰ شاهنشاهی برمی‏گردد که خانم «برساد هوسپیان» صاحب امتیاز اولین مهدکودک در تهران بودند. اما پیش از این تاریخ، کودکستان‏های دیگری در ایران مشغول به فعالیت بودند، مهدکودک جلفای اصفهان که زیرنظر کلیسای ارامنه بود، چند سال پیش صدمین سالگرد تأسیس خود را گذراند.
در سال ۲۴۲۰ شاهنشاهی خانم «البیس فرهانیان» که دوره مربیگری را در روسیه دیده بودند، کار جدی خود را برای تأسیس کودکستان در تهران آغاز کرد. حدود ۵۵ سال پیش (۲۴۸۵ شاهنشاهی) نیز آقای «جبار باغچه‏بان» در تبریز و خانم «قمر دولت‏آبادی» در اصفهان کودکستان‏هایی را برای کودکان تأسیس کردند.
از سال ۱۳۳۰ نیز کودکستان‏های متعددی در تهران و در شهرهای بزرگ ایران با روش جدید تأسیس شد. کودکستان‏های فرها، مهران، روش نو، شیوا و کوشش کودکستان‏های موفق این دوره‏ها هستند. از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۷۵ دوره‏های آموزشی متعددی توسط مؤسسه‏های گوناگونی از جمله «سازمان زنان، بهزیستی و انجمن زنان یهود» برای تربیت مربی تشکیل شد. برگزاری سمینارهای ماهانه با جلسه‏های بحث و گفتگو توسط خود مربیان از جمله فعالیت‏های دیگر در این سال‏ها بود.
با زیاد شدن حضور مادران در عرصه‏های کار نیاز به تأسیس انواع مهدکودک و کودکستان که بتواند در ساعت‏های کار مادران از فرزندان آن‏ها مراقبت کنند، بیشتر و جدی‏تر شد. (می‏توان گفت اشتغال مادران مهم‏ترین عامل برای راه یافتن کودکان به مراکز پیش از دبستان بوده و هنوز نیز هست)
بعد از گذشت ۵۰ سال از آموزش رسمی، هنوز دوره‏های پیش از دبستان برای کودکان اجباری نیست و آمارها می‏گویند که فقط ۵۰ درصد کودکان این دوره‏ها را می‏گذرانند.
مراکز پیش از دبستان در ایران شامل سه دوره یعنی مهدکودک (صفر تا ۳ سال) کودکستان (۳ تا ۶ سال) و آمادگی (۶ تا ۷ سال) می‏شود.
سازمان بهزیستی تقریبا در تمام مهدکودک‏ها و کودکستان‏های دولتی و غیردولتی (البته به غیر از مراکز پیش‏دبستانی آموزش و پرورش) نظارت دارد و سعی می‏کند که با دوره‏های کوتاه‏مدت، مربیان این گونه مراکز را آموزش دهد.
سال ۱۳۶۳ تحت قانونی، گذراندن دوره‏های آمادگی برای ورود به کلاس اول دبستان اجباری شد و آموزش و پرورش در هر مدرسه ابتدایی، کلاس‏های امادگی را برای کودکان تشکیل داد اما از سال ۱۳۶۸ این قانون لغو شد.
ساختمان‏هایی که مراکز آموزش پیش از دبستان ما در آن قرار دارند، عموما در هنگام طراحی و ساخت اصلا برای چنین کاربری طراحی نشده‏اند بلکه ساختمان‏های مسکونی‏ای بوده‏اند که هر مدیری بنا به سلیقه و توانایی‏های خود سعی کرده است با بعضی تزئینات و تغییرات فضای داخلی آن را با کاربری جدید تطبیق دهد و در کل ایران چند نمونه طراحی شده بیشتر وجود ندارد: شیرخوارگاه آمنه که توسط طراحان فرانسوی ساخته شده و مهد دانشگاه تهران.
با توجه به نوپا بودن پرداختن به آموزش کودکان پیش از دبستان در ایران این پدیده نیز همچون سایر تبعات مدرنیسم و تغییر و تحولات ناشی از آن به صورتی شتابزده و بدون مطالعه، به خصوص در زمینه فضاهای خاص آموزش کودکان پیش از دبستان و تنها در حد رفع نیازهای ابتدایی و حتی پایین‏تر از رفع نیازهای ابتدایی به وجود آمده است.
۳-۴تاریخچه آموزش پیش از دبستان در خارج از ایران
موضوع «باغ کودکان» (Kindergarten) در ابتدا از اینجا سرچشمه گرفته است که آموزشگاه کودکان هم چون استفاده‏ای از باغ در نظر گرفته شده است که کودکان گیاهان نورس آن هستند.
گرچه این عنوان یادآورد مفاهیم دیگری نیز می‏باشد همچون آدم و حوا در باغ بهشت و روح طبیعی و پاک کودکان که در این دوره گویا در همان بهشت اولیه به سر می‏برند.
اولین کسی که به بازی‏های کودکان بیشتر از برخوردهای مکانیکی با آن‏ها در این دوره توجه کرده بود، متخصص تعلیم و تربیت اسکاتلندی «دیوید ستاو» بود. او معتقد بود که زمین بازی یک بهشت است.
«فردریک فروبل» که معاصر او بود و تقریبا مبدع مفهوم «باغ کودکان» به حساب می‏آید نیز معتقد بود که «باغ کودکان باید نمونه کوچکی از این دنیا باشد که جنبه‏های مثبت و گوناگون آن را منتصویر می‏کند».
آموزش پیش از دبستان در کشورهای مختلف جهان دربرگیرنده اصطلاحاتی چون «محل پرستاری از کودکان» Nursery School و یا Daynurery و نیز همان باغ کودکان (Kindergarten) می‏باشد که عموما طیف ۳ تا ۵ ساله (در بعضی جاها ۶-۲ ساله و در بعضی ۶-۳ ساله) را در برمی‏گیرد.
با وجود نقطه نظرهای مختلف در زمینه چگونگی فرآیند آموزش کودکان پیش از دبستان کل این حرکت از اوایل قرن ۱۷ شروع شد.
در قرن ۱۸ «ژان ژاک روسو» بر علیه روحیه اخلاقی قبل از انقلاب در فرانسه (پاریس) طغیان کرد و مسأله برخورد کودک با طبیعت و زندگی در فضای بازی را مطرح کرد.
گرچه این نظریه‏های اولیه در مورد مشکلات زندگی شهری در هیچ ساخت و سازی که به آن بتوان عنوان «معماری» را داد تا سال‏های دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ بروز نکرد ولی تفکر در مورد چنین فضاهایی از همان ابتدای پیدایش تفکر در مورد آموزش و پرورش کودکان پیش از دبستان و به نوعی به موازات آن وجود داشته است.
چنان‏چه در اولین طرح‏هایی که توسط «رابرت اون» در مورد شهر آرمانی وی آمده است به آموزش کودکان پیش از دبستان به عنوان پدیده‏ای که در این چنین شهرهایی ضرورت دارد و درنظر گرفتن فضای خاصی برای کودکان ۲ تا ۶ ساله توجه شده است.
پس از آن به جز گرایش‏های محدودی که برای دستیابی به کیفیت‏های بیشتری در طراحی فضای مراکز آموزش پیش از دبستان در دهه ۱۹۳۰ صورت گرفت و تعداد انگشت‏شماری از حرکات مدرن قابل توجه، نمونه‏های اولیه در مقیاسی از نظر تعداد و کیفیت ساخته نشد که از آن‏ها بتوان به عنوان یک نوع خاص از ساختمان یاد کرد.
به هر حال ایده اولیه مراکز آموزش پیش از دبستان (Kindergarten) که به نیازهای محیطی تا تربیتی وابسته بود به تدریج در تعدادی جهش‏های معماری در قرن ۲۰ ظهور کرد.

۳-۵نگاهی به آموزش پیش از دبستان در جهان امروز
رشد انسان از تولد و حتی پیش از تولد تا ۷ سالگی مسأله‏ای است که کم و بیش در سرتاسر جهان به آن توجه کرده‏اند. پژوهش‏های اخیر نشان داده است که اگر در این مرحله رشد نسبت به کودک از نظر جسمی، روانی و تربیتی غفلت و کوتاهی شود در مراحل بعد تنها ۵۰% از این کوتاهی را می‎توان جبران کرد.
به طورکلی می‏توان ۵ هدف اصلی برای آموزش و پرورش ذکر کرد:
۱- رشد و شکوفایی کودک فارق از هر گونه قید و بند و هدف‏گیری خاص از جمله قید آماده شدن برای ورود به دبستان (یعنی آن‏چه بالقوه وجود دارد به فعل می‏رسد و در این هدف آن‏چه مدنظر است کودک است و توجهی به ضرورت‏های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نمی‏شود و یا بسیار کم به آن‏ها پرداخته می‏شود).
۲- آماده شدن برای ورود به دبستان، وقتی چنین هدفی مدنظر باشد عملا مرحله پیش از دبستان تابع برنامه‏ریزی‏ها و هدف‏گیری‏های دبستان می‏شود و تمام توجه و فعالیت‏ها بر این امر متمرکز می‏گردد که از کودک، دانش‏آموزی موفق ساخته شود.
۳- پایه‏گذاری ارزش‏های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی در کودک، در این هدف نظام اجتماعی و سیاسی فرهنگی و تربیتی جامعه تعیین‏کننده برنامه‏ها و فعالیت‏هاست.
۴- جایگزینی مادر در همه اوقاتی که به نیروی کار او در جامعه نیاز است. در این جا منظور فقط نگهداری و پرستاری نیست بلکه می‏تواند بهترین جایگزینی باشد یعنی توجه به همه جوانب پرورش جسمی و ذهنی.
۵- شکستن دور باطل فقر، بی‏سوادی، عقب‏ماندگی و … کودک خوب رشد نمی‏کند چون خوب تغذیه نمی‏شود چون بهداشت او رعایت نمی‏شود، چون از آموزش لازم برخوردار نیست …
در کشورهای اروپای غربی، اسکاندیناوی و ایالات متحده آمریکا و کانادا و به طورکلی در کشورهای پیش افتاده از نظر صنعتی با بخش‏های گوناگون آموزش پیش از دبستان روبرو هستیم.
درکشورهای اروپای شرقی، اتحاد جماهیر شوروی، چین و مغولستان ۸۰ تا ۶۰ درصد از کودکان سنین پیش ازدبستان ازآموزش برخوردارند در شیرخوارگاه‌ها، مهدکودک‌ها و کودکستان‌ها نگهداری و تربیت می‌شوند. هدف این گونه مؤسسه‌ها بیشتر هدف ۲، آماده شدن برای دبستان، سه، پایه‌گذاری ارزش‌ها و ۴ جایگزینی مادر است.
در کشورهای اروپای غربی به نیازها و خواست‌های فردی کودک توجه می‌شود و در اروپای شرقی بر ارزش رفتارهای اجتماعی تأکید می‌کنند و معتقدند که کودک در مرحله پیش از دبستان باید بتواند منافع جمع را بر منافع فرد ترجیح دهد و این فکر را از راه بازی‌ها و انواع فعالیت‌ها و کارهای گروهی برای او کاملا روشن می‌کنند.
در اروپای شرقی به شدت به جنبه‌های رشد جسمی توجه دارند. ورزش، نرمش، مقاوم کردن بدن در برابر سرما با تعدیل در هوای آزاد، حمام آفتاب، حمام سونا، آبتنی در تابستان، حرکات موزون، کم و بیش هر رو بخشی از برنامه‌های روزانه را تشکیل می‌دهند و کودکان دائم در حال فعالیت هستند.
در مورد آشنایی با طبیعت معتقدند که این کار نباید از راه تصویر انجام شود و بهتر است کودکان با اشیاء و طبیعت مستقیما آشنا شوند. به همین دلیل گردش در طبیعت و اجتماع از برنامه‌های مداوم کار آن‌هاست. برای تلطیف عواطف و بالا بردن ذوق هنری از موسیقی و نمایش استفاده می‌کنند.
در ایران، یکی از مسائل، محدود شدن دید و نگرش ما به انواع مؤسسه‌هایی که این آموزش را در اختیار کودکان می‌گذارند است ما فقط شیرخوارگاه، مهدکودک، کودکستان و نهایتا کلاس‌های آمادگی را می‌شناسیم و انواع دیگر آموزش برای این گروه سنی را کنار گذاشته‌ایم. با توجه به مشاهداتمان در کشورهای اروپایی و امریکایی سعی کرده‌ایم این واحدهای آموزشی را به وجود بیاوریم. اما امکاناتی برای این مکان‌ها در نظر نگرفته‌ایم. (از جمله تربیت مربیان آموزش دیده و …)
برای قشر کوچکی که از امکانات آموزش پیش از دبستان استفاده می‌کند فقط یک هدف را در نظر گرفته‌ایم آن هم آماده شدن برای دبستان است و همه فعالیت‌ها در جهت آماده شدن برای دبستان صورت می‌گیرد.
مسأله دیگر محدود و کم توان ماندن تربیت مربی است. تجربه‌های باارزشی داشته‌ایم ولی آن‌ها را دنبال نکرده‌ایم.
۳-۶تاریخ تحولات مدارس در ایران و جهان
تاریخ تحولات مدارس در ایران
تاریخ آموزش و پرورش در ایران به طور کلی شاهد دو نوع تحول بوده است:
۱- تکامل تدریجی
۲- دگرگونی بنیادی
تکامل تدریجی در واقع دال بر بهبود عمومی نظام آموزشی و عناصر آن (محتوی آموزشی، روش تدریس و سازمان تعلیم) بوده در حالی که کلیت نظام حفظ و کمابیش مشابه دوره پیشین ادامه می‌یابد. برعکس دگرگونی بنیادی مصداق مواردی است که نظام آموزشی رایج به کلی متحول گردیده و شالوده‌ای جدید بر جای آن می‌نشیند. تأثیر این گونه تحول بر محیط کالبدی آموزش نیز به همین ترتیب دو وجهی است:
«فضای تعلیم و تربیت توسعه یافته و فضای تعلیم و تربیت دگرگون شده».
این گونه تحولات به استناد شواهد تاریخی از دو ریشه متفاوت سرچشمه گرفته‌اند. تکامل آشی همیشه بستگی به شرایط سیاسی مساعد داشته است در حالی که دگرگونی نظام آموزشی همواره ناشی از تغییر در فرهنگ جامعه بوده است. به بیان دیگر قدرت ثبات و رونق سیاسی در ادوار مختلف تاریخ ایران، سبب توسعه تعلیم و تربیت عمومی شده اما تحول نگرش و باورهای فرهنگی مردم که اتفاقا همیشه در پی بحران‌های سیاسی تحقق پذیرفته است به شالوده آموزش و پرورش رایج و ظهور مفهوم و معنی جدیدی از آن منتهی شده است.
در این جا به بررسی اجمالی نظام آموزش و پرورش کشور در ادوار مختلف تاریخی می‌پردازیم.
۱-الف- آموزش و پرورش در دوره باستان
در ایران باستان، خانواده مرکز مهم آموزش و پرورش بود. به این دلیل در طبقات مختلف کودکان در اساس آموزش خانواده خود بزرگ می‌شدند و به ندرت کودک برزگر یا صنعتگری وارد طبقه دیگری می‌گردید و آموزش آن طبقه را فرامی‌گرفت.
در هر حال آن‌ها به دو نکته مهم توجه داشتند:
۱- آموزش و پرورش روح از طریق آموزش دینی
۲- آموزش و پرورش جسم از طریق تربیت دینی
به طور کلی سازمان عمده تعلیم و تربیت عبارت است از: خانواده، آتشکده، دربار شاهنشاهی، دبستان و منظور از تربیت را در این دوره می‌توان در سه جمله خلاصه کرد:
۱- خدمت به اجتماع
۲- خدمت به خانواده و رفع مسئولیت از پدر و مادر
۳- برتری هر فرد بر دیگران
از نظر ویژگی‌های معماری مراکز آموزشی در این دوره اگرچه هیچ نشان فیزیکی در دست نیست اما به مدد ماهیت فعالیت‌های آموزشی، ورزشی آن‌ها می‌توان به تصوری معمارانه از آن‌ها نزدیک شد. یکی از مهم‌ترین مراکز آموزشی این دوره اگوراها بودند. می‌توان اگوراها را از نقطه نظر شهری محوطه‌های پیرامون آتشکده‌ها برای تجمع عوام و برپایی آموزش‌ها و رقابت‌های جسمی و بدنی تعریف کرد. گروه دیگر مراکز آموزشی ایران باستان، مدارس و مراکز علمی بزرگ بودند که فعالیتشان کمتر جنبه عمومی و همگانی داشت و اساسا راهیابی بدان‌ها در انحصار طبقه ممتاز جامعه بود. ارتباط مستقیم این مراکز با دربار حاکی از تسهیلات اقتصادی و سیاسی در خدمت آن‌هاست که بدون شک در معماری پرشکوه آن‌ها متجلی گردیده بود. به طور کلی از بررسی بناهای ساسانی دو ویژگی عمومی را می‌توان محتمل فرض کرد:
ویژگی اول
استفاده از فضای مرکزی احاطه شده توسط اتاق‌های جانبی است. این فضا می‌تواند یک حیاط مربع شکل و یا یک گنبد خانه بزرگ و حجیم باشد. اما درهر صورت دسترسی اصلی به اتاق‌های جانبی از طریق آن میسر است. این فضای مرکزی ضمن آن که قلب مجموعه را تشکیل می‌دهد آرایش نسبتا متقارن سایر فضاها را نیز تابع خود می‌سازد.
ویژگی دوم
بهره‌گیری از دو نوع فضای اصلی در ترکیب بنا است: ایوان‌های کشیده با پوشش طویلی قوسدار موسوم به طاق آهنگ و اتاق‌های مربع شکل با پوشش گنبدی.
نکته مهم دیگر در مورد معماری این دوره قرابت معماری این مراکز (هم در شیوه و هم تفکیک) با بناهای دولتی و کاخ‌های هم عصر خویش و تأثیرپذیری از سنت معماری یونان و روم که غالبا متوجه تزئینات خارجی بنا بوده، است.
یک نمونه که می‌توان الگوی نزدیک‌تری به معماری آموزشی دوره ساسانی باشد کاخ سروستان است.

فصل ۴
مطالعات سیاسی ، اقتصادی
۴-۱مقدمه
با توجه به رشد جمعیت کشور و به تبع آن رشد جمعیت دانش‌آموزی، احداث فضاهای آموزشی به عنوان یکی از عوامل اصلی و مؤثر در آموزش و پرورش بر اساس موازین علمی مورد توجه قرار گرفته است.
از آن‌جایی که اهداف آموزش و پرورش و ویژگی‌های فضایی و کالبدی واحد آموزشی به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر میزان فراگیری دانش‌آموزان شناخته شده است، تدوین اهداف، اصول و معیارهای علمی و فنی برای ساخت این قبیل فضاها لازم و ضروری می‌باشد. در این راستا، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به استناد ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه، که سازمان را مسئول تهیه و تدوین و ابلاغ ضوابط و دستورالعمل‌های طرح‌های عمرانی می‌داند، تهیه ضوابط برای فضاهای آموزشی را ضروری دانسته و نسبت به انجام آن اقدام نموده است.
این ضوابط و معیارها که منتج به ایجاد فضاهای آموزشی بهینه و متناسب با ارتقاء کیفیت نظام آموزشی می‌گردد با مطالعه تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور و با در نظر گرفتن امکانات و شرایط اقتصادی و سیاست‌های نظام آموزشی صورت گرفته است. این ضوابط بر مبنای سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها و نظام‌نامه‌ها، برنامه‌های آموزشی و پرورشی و اطلاعات کسب شده از کارشناسان و مسئولان دفاتر ستاد اجرایی دستگاه‌های ذیربط، بخش خصوصی و با در نظر گرفتن نیازهای آموزشی تهیه شده است و رعایت آن‌ها در طراحی و برنامه‌ریزی الزامی می‌باشد.
در این‌جا لازم به توضیح است که:
نظام آموزشی عبارت است از مجموعه برنامه‌ها و روش‌ها و سیستم‌های آموزشی ومقررات پایه که از طرف وزارت آموزش و پرورش سایر مراجع ذیصلاح اعمال می‌گردد.
مدرسه (واحد آموزشی) بر اساس ماده یک آیین‌نامه اجرایی آموزش همگانی وزارت آموزش و پرورش سازمانی است که مبنای معیارهای رسمی تأسیس می‌شود و بانظارت ادارت آموزش و پرورش، مسئولیت اجرای برنامه‌های مصوب پرورشی و آموزشی کشور را در سطح تحصیل معین عهده‌دار می‌گردد. در این آیین‌نامه مدرسه هر یک از مکان‌هایی را که تحت عنوان دبستان و راهنمایی و آموزش عمومی بزرگسالان برای اجرای برنامه‌های آموزش همگانی تأسیس می‌شود، دربرمی‌گیرد.
۴-۲اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۱۹
در قانون اساسی معارف هدف از تأسیس مکاتب و مدارس ابتدایی به طور کلی: تربیت اخلاقی، علمی و بدنی کودکان قید شده بود. شورای عالی فرهنگ در دی ماه ۱۳۱۹ منظور از تعلیمات ابتدایی را چنین بیان کرده است:
– پرورش کودک به نحوی که دارای بنیه سالم، اخلاق پسندیده، عادت‌های نیک، قضاوت صحیح و نظم و ترتیب در فکر و بیان باشد.
– آموختن مقدمات مطالبی که مورد احتیاج آینده کودک است. این اطلاعات باید به صورتی انتخاب شوند که هم احتیاجات اولیه زندگانی دانش‌آموزان را رفع کند و هم در تربیت قوای دماغی و روحی کودک مؤثر باشد.
طبق برنامه مصوب شورای عالی فرهنگ در سال ۱۳۱۹، دانش‌آموزان در کلاس اول دبستان ۲۲ ساعت در کلاس‌های دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم هر کدام ۲۸ ساعت درس در هفته داشتند و مواد درسی شامل: فارسی، اخلاق، حساب، هندسه، نقاشی و کار دستی، تاریخ، جغرافیا، علم‌الاشیاء، مشق خط، سرود، ورزش و پیشاهنگی با ساعات متفاوت آموخته می‌شد.

۴-۳اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۴۲
در سال ۱۳۴۲ شورای عالی فرهنگی به هنگام تصویب برنامه‌های درسی کلاس‌های اول تا چهارم ابتدایی، هدف از تعلیمات ابتدایی را که به شرح زیر پیشنهاد شده، کامل و متعادل کردن قوای بدنی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی می‌داند به گونه‌ای که طفل از هر طبقه‌ای که باشد فردی مفید و سعادتمند برای خود و طایفه بار آید. در این مصوبه به اصول زیر در آموزش کودکان دبستانی و تنظیم برنامه‌های مدارس مورد تأکید قرار گرفته است:
– رشد قوای جسمی و تأمین سلامت روحی کودکان.
– آموختن درست خواندن، درست نوشتن و درست حساب کردن.
– توسعه علاقه به خانواده و زندگی خانوادگی.
– پرورش گفتار و رفتار طفل برای برخورد محترمانه با دیگران.
– توسعه و رشد ایمان و نیروهای معنوی.
– توسعه علایق هنری و پرورش نیروی ابتکار و ابداع برای ابراز استعدادهای هنری.
– توسعه نیروی اعتقاد صحیح و به جا.
– آشنایی و علاقمندی به موازین مدنی و فرهنگ ملی.
– آموختن راه برخورداری از اوقات بیکاری.
– پی بردن به ارزش و اهمیت کار.
– آموختن تجارب اولیه برای تحصیل‌ورزی.
– شناختن طبیعت، مشخصات محیط زندگی و آموختن راه استفاده و طریق برطرف ساختن دشواری‌های موانع موجود.
– آموختن راه صحیح رسیدن به پول و چیزهای دیگر.
۴-۴اهداف آموزش و پرورش در سال ۴۶-۱۳۴۵
در اسناد ومدارک مربوط به طراحی برنامه دوره پنج ساله ابتدایی که از سال تحصیلی ۴۶-۱۳۴۵ آغاز شده است، هدف از دوره پنج ساله ابتدایی که برای تمام اطفال کشور اعم از شهری و روستایی، مجانی و اجباری یکسان پیش‌بینی شده است.
آموزش سواد یعنی خواندن، نوشتن و حساب کردن و پرورش نیروی جسمانی و عقلانی اطفال به منظور آماده ساختن آنان برای سازش با شرایط ساده زندگی، معرفی شده است. این هدف از راه پرورش استعدادهای ذاتی کودک و با استفاده از روش‌های حسی و عملی تأمین خواهد شد نه از راه فشار و تحمیل و اجبار. در این دوره توانایی‌های گوش دادن، سخن گفتن، نوشتن، خواندن، مشاهده کردن، شمردن، اندازه گرفتن، ساختن پرورش می‌یابد.
برای نیل به اهداف فوق در برنامه درسی ۵ ساله ابتدایی دروس زیر مطرح شد:
۱- دینی و اخلاق
۲- زبان و ادبیات فارسی
۳- حساب و هندسه
۴- علوم تجربی و بهداشت
۵- تعلیمات اجتماعی
۶- هنر و کار دستی
۷- ورزش و بازی
مطالعات مربوط به اهداف و برنامه‌های آموزش ابتدایی ادامه یافت و اهداف ویژه این دوره بدین شرح اعلام شد:
– پرورش فضایل دینی و اخلاقی دانش‌آموزان.
– پرورش استعدادهای دانش‌آموزان و کمک به رشد خلاقیت آنان.
– پرورش قوای جسمی دانش‌آموزان.
– ایجاد مهارت‌های اساسی در زمینه خواندن، نوشتن و حساب کردن.
– آموزش نکات بهداشتی به منظور رعایت مسائل بهداشتی در خانواده و جامعه.
– آشنا کردن کودکان و عادت دادن آن‌ها به زندگی جمعی خارج از خانواده.
– آماده کردن اطفال برای ادامه تحصیلات بالاتر.
– آشنا کردن آن‌ها به اطاعت از قانون.
۴-۵اهداف آموزش و پرورش در سال ۷۰-۱۳۶۹
– پرورش قوای جسمی دانش‌آموزان
– پرورش فضائل دینی و اخلاقی
– پرورش استعدادهای دانش‌آموزان و کمک به رشد خلاقیت
– آشنا کردن آن‌ها و عادت دادن آن‌ها به زندگی جمعی خارج از خانواده
– ایجاد مهارت‌های اساسی در زمینه خواندن و نوشتن و حساب کردن
– آموزش نکات بهداشتی
– آماده کردن اطفال برای ادامه تحصیلات
– آشنا کردن آن‌ها به اطاعت از قانون
– دروس ارائه شده: قرآن، تعلیمات دینی و اخلاق، خواندن و درک بیان دستور زبان فارسی، املاء فارسی، انشاء فارسی، تعلیمات اجتماعی، علوم تجربی و بهداشت، حساب و هندسه، هنر و ورزش.
۴-۶اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۷۶
آموزش و پرورش ایران در راستای کمک به رفع نیازهای کودک، اهداف و اصولی را به شرح زیر در نظر گرفته است:
۱- اصل کرامت ذاتی انسان که به لزوم رعایت احترام و تکریم یکایک دانش‌آموزان اشاره دارد.
۲- اصل اختیار و آزاد گذاشتن دانش‌آموز در بازی و حرکت.
۳- اصل مسئولیت انسان گفته می‌شود در تربیت اسلامی لازم است که هر کس به مسئولیت‌های خود عمل کرده یا نظارت شود.
۴- اصل توأم ساختن علم با عمل که لازمه آن همراهی آموزش با تجربه است.
۵- اصل فضیلت علم، برتری هدایت و تربیت، که لازمه آن تدبیر (حل مسئله یا نوآوری) و هدایت و تربیت (که عملا منجر به شکوفایی استعدادها می‌شود) است.
۶- لزوم رشد «اعتماد به نفس» که از اهداف اولیه اکثر نظام‌های آموزشی و پرورشی محسوب می‌شود.
۷- ایجاد زمینه‌های لازم برای حفظ و تداوم استقلال فرهنگی، اقتصادی و سیاسی از طریق آشنا ساختن دانش‌آموزان به علوم، فنون، صنایع و حرف مورد نیاز جامعه بر اساس اولویت‌های موجود در کشور.
۸- شناخت، شکوفا کردن و پرورش استعدادهای دانش‌آموزان و تقویت روح بررسی و تتبع و تحقیق و ابتکار و خلاقیت در تمام زمینه‌های علمی، فنی، فرهنگی و علوم اسلامی با تأکید بر نفی روحیه مدرک‌گرایی.
۹- تقویت روحیه دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر به عنوان وظیفه‌ای همگانی و متقابل.
۱۰- ایجاد روحیه پاسداری از قداست و استواری بنیان و روابط خانوادگی بر اساس تعالیم عالیه اسلام.
۱۱- ایجاد تقویت روحیه اخوت و تعاون عمومی و انفاق و ایثار.
۱۲- ایجاد روحیه صرفه‌جویی و قناعت و پرهیز از اسراف و تبذیر و مصرف‌گرایی.
۱۳- تقویت حس مسئولیت و اهتمام به امور مسلمین و پایبندی به نظم و انضباط.

۴-۷اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۸۲
در برنامه‌ریزی آموزشی دروس ابتدایی اهداف زیر مدنظر می‌باشد:
– آماده‌سازی کودک جهت پذیرش تربیت اسلامی و جلب توجه به سوی خداوند و آفرینش و تقویت مبانی اعتقادی وی به اصول دین، واجبات، محرمات و عبادات و تقویت فضاهای اخلاقی دانش‌آموز.
– فراگیری و نگارش صحیح خواندن و نوشتن و استفاده از کتب و سایر منابع مورد استفاده عموم.
– ایجاد روحیه احترام به قانون و شناخت روابط ساده اجتماعی.
– آموزش اجمالی مسائل سیاسی، اجتماعی، تاریخی و جغرافیایی کشور.
– آموزش مفاهیم اولیه ریاضیات و تقویت و تکمیل آن‌ها جهت فهم روابط ساده ریاضی و توانایی.
حل مسائل عادی روزمره.
– آموزش و آشنایی عملی و بهداشت فردی و جمعی.
– ایجاد روحیه تلاش و کوشش و تقویت خلاقیت و استعدادهای عملی.
– افزایش توانایی و قابلیت‌های جسمی کودکان، آموزش مهارت‌ها و چالاکی‌های حرکتی.
نتیجه‌گیری
۴-۸اهداف آموزش و پرورش دبستان
۱- تلاش در جهت آموزش مقدماتی عمومی به کودکان بر اساس رشد ذهنی و جسمانی آن‌ها.
۲- شکوفایی درک صحیح و روحیه همکاری و حس استقلال.
۳- شکوفایی درک و مهارت اساسی در خصوص غذا و خانه‌داری و … که در زندگی روزمره بدان نیاز دارد.
۴- یادگیری نظام‌های زبان.
۵- شکوفایی در جهت فهم و درک صحیح روابط ریاضی.
۶- شکوفایی توانایی در جهت مشاهده و طبقه‌بندی پدیده‌های طبیعی.
۷- شکوفایی و مهارت در زمینه‌های موسیقی، هنرهای ظریف، ادبیات و …
۸- در دست گرفتن ابتکار عمل توسط خود شاگردان و تبدیل شدن آموزگار به راهنما.
۹- فراهم آوردن امکانات و شرایط لازم برای رشد جسمی کودکان.
مشکل آموزش و پرورش امروز را شاید نباید در اهداف آن دنبال کرد بلکه بیشتر روش‌ها و ابزار رسیدن به این اهداف است که مشکل‌ساز شده است. آن‌چه را که بتواند باعث بهبودی در این مورد شود شاید بتوان به سه دسته تقسیم نمود:
۱- یادگیری به جای یاددهی
– استفاده وسیع از تکنولوژی‌های جدید
– جایگزین کردن مفهوم آموختن به جای مفهوم آموزش
– انعطاف‌پذیری مراکز آموزشی
۲- نوآوری به جای یکسان‌سازی
– تقویت هویت‌های خلاق
– از کمیت به کیفیت پرداختن
– گذز از شیوه‌های متحدالشکل تدریس و رو آوردن به شیوه‌های متنوع در آموزش جدید باید به کودکان تکیه کرد.
۳- دگرگونی محیط کالبدی
– تقویت روحیه تقویت و کنکاش با وجود آوردن فضاهای مورد نیاز به مسأله پرورش و نه فقط آموزش
– تقویت حس مشاهده و تجربه
– ایجاد فضاهای باطراوت و متناسب با روحیه کودکان
– شکستن خط نگاه معلم و شاگردان و ایجاد فضا برای ارتباط شاگردان با یکدیگر
۴-۹اهداف آموزش و پرورش در کودکستان‌ها ومراکز پیش‌دبستانی
۱- توجه به نیازهای فردی و تبیین و پرورش فردیت و آزادی رشد طبیعی.
۲- حمایت از فعالیت‌های بیانی.
۳- تأکید بر استفاده از وسایل کمک آموزشی- فرصت بیان فعالانه.
۴- تأکید بر همکاری در کودکستان که مقدمه مسئول بودن در اجتماع است.
۵- تأکید بر اصل آزادی و آزاد گذاشتن کودک در بازی و حرکت.
۶- لزوم رشد اعتماد به نفس.
۷- کمک به رشد شخصیت و فراگیری اولیه.
۸- تشویق به استفاده از زبان در زندگی روزمره و توسعه در خصوص صحبت کردن و گوش فرا دادن به سخنان دیگران.
۹- غنی ساختن خلاقیت کودک از طریق تجربیات گوناگون.
۱۰- آماده شدن برای ورود به دبستان.
۱۱- ارتباط با طبیعت و آشنایی آن و تشویق علاقه به محیط و اطراف و احساس احترام نسبت به آن.
۱۲- تشویق به عادات اساسی زندگی.
۱۳- فراهم آوردن امکانات و شرایط لازم برای رشد جسمی کودک.
برای رسیدن به این اهداف باید تغییراتی در محیط، روش و ابزار رسیدن به این اهداف ایجاد کنیم.

و……………………………………….

************************************************************

فهرست مطالب:

چکیده
فصل اول
کلیات
۱-۱مقدمه
۱-۲طرح مسئله
۱-۳ضرورت انجام موضوع
۱-۴از نظر موقعیت فیزیکی
۱-۵اهداف پژوهش
۱-۶معرفی سایت
۱-۷روند تحقیق

فصل دوم :
مطالعات جغرافیایی ، اقلیمی و طبیعی
۲-۱استان تهران در یک نگاه:
۱- ناهمواری¬های استان تهران:
۲- آب¬وهوای استان تهران:
۳- وضعیت تابش نور خورشید در تهران:
۴- وضعیت بادهای تهران:
۲-۲معرفی شهر تهران:
۲-۳ویژگی های اقلیمی طرح
۲-۴موقعیت جغرافیایی
۲-۵دما:
۲-۶  رطوبت نسبی:
۲-۷بارندگی:
۲-۸تابش خورشید
۲-۹باد
۲-۱۱نتایج
۲-۱۲ویژگی های مکانی طرح
نتایج
۲-۱۳پارک لاله:
۲-۱۴توانائیهای شهری
۲-۱۵توانائی های چشم انداز
۲-۱۶توانایی های دسترسی و حرکتی
۲-۱۷معرفی سایت:
فرمی تقریبی با ذوزنقه قائم الزاویه شکل می باشد.
همسایگی ها:
۲-۱۸دلایل انتخاب سایت
۲-۱۹ بررسی روند ۲۰۰ سال توسعه گسترش تهران
۲-۲۰سیمای طبیعی و جغرافیایی بستر تهران
۲-۲۱عوارض طبیعی شهر تهران
۲-۲۲زمین شناسی و مقاومت خاک
لرزه شناسی:

فصل سوم 
مطالعات تاریخی  موضوعی
سن تحصیل در اوستا مطالعات تاریخی موضوعی
۳-۱مقدمه
۳-۲آغاز سن آموزش در ایران و جهان
۳-۳ضرورت و سابقه مراکز آموزش پیش‏ از دبستان در ایران و جهان
تاریخچه آموزش پیش از دبستان در ایران و جهان
ابتدایی و حتی پایین‏تر از رفع نیازهای ابتدایی به وجود آمده است.
۳-۴تاریخچه آموزش پیش از دبستان در خارج از ایران
۳-۵نگاهی به آموزش پیش از دبستان در جهان امروز
۳-۶تاریخ تحولات مدارس در ایران و جهان
تاریخ تحولات مدارس در ایران
۱-الف- آموزش و پرورش در دوره باستان
ویژگی اول
ویژگی دوم
۱-ب- دوره تاریخی از صدر اسلام تا ۲۵۰ هجری
-ج- دوره تجدید حیات و استقلال ایران (۲۵۰ تا ۶۵۶ هجری)
دوره صفویه (دوره شکوفایی فرهنگ ایران)
۳-۷بررسی دوره معاصر (از اواسط قرن ۱۹ تا حال حاضر)
۳-۸تاریخ تحولات مدارس در خارج از ایران
۲-الف- بیداری (۱۹۱۶-۱۹۰۰)
۲-ب- امیدواری (۱۹۴۵-۱۹۱۶)
۳-۹آموزش و پرورش در آینده (نقش آموزش برای فردا)
نتیجه‌گیری
شناخت مخاطبین پروژه (کودکان)
۳-۱۰مقدمه
۳-۱۱مفهوم دوران کودکی
۳-۱۲عوامل پیدایش مفهوم دوران کودکی
۳-۱۳مراحل رشد در دوران کودکی
۳-۱۴ مرحله حسی و حرکتی (۳-۱ سالگی)
۳-۱۵مرحله بیش عملیاتی (۶-۳ سالگی)
۳-۱۶مرحله عملیاتی عینی (۱۳-۷ سالگی)
۳-۱۶مرحله عملیات صوری (قیاسی) (۱۸-۱۳ سالگی)
زمینه‌های رشد
۳-۱۸اجتماع کودکان
مقدمه
۳-۱۹کودک و همسالان
۳-۲۰کودک و بزرگسالان
۳-۲۱نتیجه‌گیری
نیازها و علایق کودکان
۳-۲۲مقدمه
نیازهای اساسی کودکان از دیدگاه روانشناسان
۳-۲۳نیازها از دیدگاه موری
۳-۲۴نیازها از دیدگاه مزلو
۳-۲۴نیازها و علایق ذاتی کودکان
۳-۲۵فعالیت‌های سا ختنی
۳-۲۶جمع‌آوری اشیاء
۳-۲۷معماهای مصور و شکل‌های خنده‌دار
۳-۲۸رادیو و تلویزیون
۳-۲۹رؤیاهای روزانه یا خیالبافی
۳-۳۰ بازی
الف- کودک و بازی
ب- تعریف بازی
۳-۳۱فرآیند بازی
د- اهداف بازی
هـ- بازی و رشد اجتماعی
و- بازی و ساخت شخصیت
ز- بازی و رشد هوشی
م- عوامل مؤثر در بازی
۳-۳۲ی- ده اصل طراحی
۱- کاربرد عناصر طبیعی
۲- تنوع و انسجام
۳- رمز و راز پیچیدگی
کودک برانگیخته شود برای یک بازی هیجان‌انگیز بسیار مفید است.
۴- خلوت و آسایش
۵- محصوریت
۶- مسائل صوتی و اکوستیک
۷- راه‌یابی
۸- نظارت‌پذیری و قابل رؤیت بودن
۹- سایه‌اندازی
۱۰- فضای حایل و منطقه بی‌طرف
۳-۳۳کودک و هنر
الف- دنیای کودک در نقاشی‌ها او
ب- شناخت ویژگی‌های روانی کودکان از نقاشی‌های آنان
د- روانشناسی رنگ‌ها
ل- کودکان و رنگ‌ها
۳-۳۴کودک و ادبیات کودک
الف- داستان
ب- شعر
کشوری در ادبیات کودکان و نوجوانان آن کشور است.
ج- قصه
۳-۳۵نتیجه‌گیری
بررسی سیاست‌گذاری‌ها و تجربیات جهانی
۳-۳۶مقدمه
راه‌حل‌های اثربخش برای دشواری‌های آموزش و پرورش توانا می‌سازد.
۳-۳۷ژاپن
۳-۳۸اهداف آموزش و پرورش برای قرن آینده
کیفیت آموزش و بهره‏مندی همگانی شامل:
فعالیت‏های گروهی، یادگیری گروهی
۳-۳۹مزیت‌های ارتقاء دانش‌آموز به کلاس بالاتر بدون احتساب نمره و امتحان
۳-۴۰برنامه‌ریزی درسی در آموزش ابتدایی
۳-۴۱ آزمون‌ها و چگونگی گذر از مقاطع تحصیلی
۱- کودکستان‌ها
۲- دبستان‌ها و دوره اول دبیرستان
۳- دوره دوم متوسطه و مدارس عالی فنی
۳-۴۲کوشش رمز موفقیت در تحصیل
۳-۴۳مدرسه ابتدایی «اوگاوا»
سنگاپور، مالزی، تایلند
انگلستان
۳-۴۴سیستم کلی تحصیلی
۳-۴۵وضعیت آموزشی و اداره مدارس
۳-۴۶موزه کودک یورکا  (Eureka children Museum)
الف- معرفی بنا
۳-۴۷- کار و زندگی
۳-۴۸ارتباطات و مخابرات
۳-۴۹- من و بدن من
۳-۵۰- چیزها
۳-۵۱- پارک شفق
-الف- نظام استقرار و همجواری‏ها
-ب- دسترسی‏ها
-ج- سازماندهی
۳-۵۲- بررسی ویژگی‏ها در مقیاس خرد
۳-۵۳معماری منظر و بنای پارک
۳-۵۴نظام ساخت و ساز
۳-۵۵ – معرفی بنا
۳-۵۶- ارتباطات داخلی و خارجی مجموعه
تحلیل مساحت‏ها

فصل ۴
مطالعات سیاسی ، اقتصادی
۴-۱مقدمه
۴-۲اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۱۹
۴-۳اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۴۲
۴-۴اهداف آموزش و پرورش در سال ۴۶-۱۳۴۵
– آشنا کردن آن‌ها به اطاعت از قانون.
۴-۵اهداف آموزش و پرورش در سال ۷۰-۱۳۶۹
۴-۶اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۷۶
۴-۷اهداف آموزش و پرورش در سال ۱۳۸۲
نتیجه‌گیری
۴-۸اهداف آموزش و پرورش دبستان
۳- دگرگونی محیط کالبدی
۴-۹اهداف آموزش و پرورش در کودکستان‌ها ومراکز پیش‌دبستانی

فصل ۵
مبانی نظری طراحی

۵-۱مقدمه
۵-۲مبانی نظری آموزش و پرورش مدرن
مقدمه
۵-۳تحولات کمی و کیفی در آموزش و پرورش جدید
۵-۴تقابل آموزش و پرورش نوین و کلاسیک
۵-۵مبانی فلسفی محیط تعلیم و تربیت سنتی و جدید
تعلیم چیست، تقابل دیدگاه‏های سنتی و جدید
۵-۶ریشه‏های ظهور محیط تعلیم و تربیت مدرن
۵-۸پنج خصلت شاگرد محور:
۵-۹ویژگی‏ها و ارکان نظام آموزشی شاگرد محور
یکم- مسئولیت‏ پذیری
دوم- مشارکت ‏پذیری
سوم- مداخله‏ پذیری
۵-۱۰تعلیم جمعی و آموزش گروه مدار
۵-۱۱سیر تحول در دگردیسی شکلی کلاس درس
۴- الف- کلاس درس مستطیل: دانش‏آموز منفعل و تهی
۴- ب- کلاس درس مربع: دانش‏آموز فعال
۴- ج- کلاس حلقه‏ای: دانش‏آموزان اجتماعی
۴- د- کلاس درس باز: دانش‏آموز کنکاش‏گر
۵-۱۲اهداف و استراتژی‏ها در سازماندهی فضای آموزش
اهمیت ساماندهی فضای آموزش
۵-۱۳سازگاری محیط کالبدی با دگرگونی‏های آموزشی
۵-۱۴مفهوم برنامه‏ریزی فضایی در محیط آموزشی باز
۵-۱۵اصول پایه و ضوابط طراحی در فضاهای آموزشی
شکل‏گیری فضا در ذهنیت و احساس کودک
۱- الف- بینایی (sigh)
۱-ب- شنوایی (Sound)
۱-ج- لامسه (Touch)
۱-د- پویایی (Smell)
۱-ل- چشایی (Taste)
۵-۱۶ نگاهی به مدارس فردا
خلاقیت
۵-۱۷تعریف خلاقیت
۵-۱۸خلاقیت و استعداد
۵-۱۹عوامل مؤثر در خلاقیت
۵-۲۰میزان مهارت
۵-۲۱ویژگی‏های شخصی
۵-۲۲به تعویق انداختن ارزیابی
۵-۲۳داشتن فکر باز
۵٫-۲۴پرورش قدرت خلاقیت
۵-۲۵بازی‏های فکری
۵-۲۶فعالیت‏های ذوقی خلاقه
۵-۲۷مطالعه و نویسندگی
۵-۲۸حل خلاق مسائل
۵-۲۹کودک و معماری
مقدمه
۵-۳۰دریافت حس کودک از فضا
دیگر نمی‏خواهد با آن‏ها بازی کند.
۵-۳۱تاثیر شخصیت کودک بررابطه او با فضا
۵-۳۲غنی‏سازی فضا برای رشد همه جانبه حواس کودک
۵-۳۳شرایط محیطی و کالبدی بر کودکان
۵-۳۴شرایط کالبدی
۱-ج ابعاد و اندازه‏ها
۱- د جنس
۱- ل تزئینات
۱- م- مبلمان آموزشی
۵-۳۵- تعداد طبقات در مدارس
ساختمان‏های دو طبقه
ساختمان سه طبقه
۵-۳۶کودک و فضای ساخته شده. (دستورالعمل معماری برای کودکان)
– محیطی با فضای کافی
۲- اتاق همگانی
۳- اتاق‏های کوچک با درها
۴- طاقچه، گوشه، برآمدگی
۵- پله‏ها
۶- طبقه دوم
۷- برج‏ها، خانه‏های درختی، و مکان‏های بالا
۸- ساختار خانه
۹- اضافه شدن عناصر
۱۰- مبلمان کودک
۱۱- بازی‏های مخصوص
۱۲- اشیاء بزرگترها
تصویر، نقشه کتاب، کتابخانه
آشپزخانه کودکان در گوشه آشپزی
۱۳- جاهای مختلف برای نگهداری انواع چیزها
۱۴- چشم انداز پنجره‏ها و دیگر پل‏های ارتباطی
۱۵- مکان خارجی در داخل
۱۶- بیرون و اطراف خانه
۱۷- طبیعت
۵-۳-۷-۲- طراحی کیفی
نمای اشتباه ناپذیر خانه
۲- نماهای خانه
۳- ورودی‏های دعوت‏کننده
– فرم‏های آشنا
۵- روشنایی
۶- راحتی (آسایش)
۷- زندگی چوبی
۸- رنگارنگ
۹- دستشویی- نه اتاق بچه
۵-۳۷نتیجه‏گیری
۵-۳۸بررسی الگوهای شهری در تناسب با موضوع
الگوی ۵۷، کودک در شهر
الگوی ۷۳ زمین‏های بازی اکتشافی
الگوی۷۵، خانواده (The Family)
الگوی ۸۶، خانه کودک (children home)
الگوی ۱۳۷، محوطه کودک

فصل ۶ :برنامه‌ریزی معماری و چگونگی تحقیق
۶-۱مقدمه (برنامه‌ریزی معماری و چگونگی تحقیق)
۶-۲- جمع‌بندی فصول گذشته
۶-۳تدوین مبانی نظری طرح
۶-۴اهداف طرح
هدف کلی
اهداف تبعی
محیطی
اجتماعی و فرهنگی
۶-۵ اصول طراحی
۶-۶معیارهای طراحی
معیارهای زیست محیطی
معیارهای زیبا شناختی
معیارهای عملکردی
۶-۷تناسبات انسانی و نقش آن در طراحی
۶-۸اصول و معیارهای طراحی فضاهای آموزش و پرورش
مکان‌یابی واحدهای آموزشی.
کاربری‌های سازگار
کاربری‌های ناسازگار
کاربری‌های ناسازگار
شرایط محیطی
جهت‌یابی
دسترسی
۶-۹ایمنی
ایمنی در مقابل سوانح طبیعی
ایمنی در مقابل سوانح غیرطبیعی
۲-الف- حریق
۲-ب- خطوط انتقال و توزیع برق
– ایمنی در مسیر حرکت
– ایمنی در مسیر پله
۳-د- شرایط ایمنی پوشش کف
۳-م- شرایط ایمنی درها
۳-و- شرایط ایمنی پنجره‏ها
۳-هـ- شرایط ایمنی در فضاهای بهداشتی
۳-ی- شرایط ایمنی تجهیزات
۶-۱۰عمده‏ترین ویژگی‏های اقلیمی برای ساختمان‎های آموزشی به شرح زیر است:
۶-۱۱برنامه فیزیکی طرح
۶-۱۲- فضاها و نکات مورد لزوم برای اطمینان
۶-۱۳مدارس ابتدایی (دخترانه، پسرانه)
۶-۱۴بخش تحقیقات و پژوهش
– کتابخانه
۳-الف- تجهیزات کتابخانه
۶-۱۵بخش همایش (سالن اجتماعات)
۶-۱۶ضوابط
۶-۱۷اتاق پروژکتور
۶-۱۸بخش مدیریت و روابط عمومی
۶-۱۹بخش خدماتی و رفاهی
۶-۲۰رستوران
۶-۲۱فضاهای تأسیساتی
۶-۲۲بخش فضاهای باز محوطه
۱-الف- محل تجمع و قدم زدن
۱-ب- فضای سبز
۱-ج- فضاهای بازی
۶-۲۳- اختیارات برای برنامه‏ریزی فضا
– رفتار بچه
– مقررات ایمنی
۶-۲۴ایده‏های طراحی برای فضاهای باز
شکل زمین
چمن
زمین مسطح
شن دریا
کاشت گیاه
۶-۲۵مشخصات (Educationd) پرورشی اسباب بازی
۶-۲۶مشخصات طراحی
۱-د- فضاهای ورزشی و تفریحی
– فضاهای ارتباطی و فضاهای غیرمفید محوطه
۶-۲۷تاسیسات
۶-۲۸سیستم‏های تأسیسات الکتریکی
۶-۲۹تأسیسات روشنایی
۶-۳۰تأسیسات مخابراتی
۶-۳۱تأسیسات کنترل
۶-۳۲تأسیسات مکانیکی
الف- تأسیسات آب سرد و گرم
ب- تأسیسات حرارتی و برودتی
انتخاب سیستم تهویه مطبوع سالن‏ها
۶-۳۳توزیع انرژی در سالن
۶-۳۴سیستم تهویه مطبوع قسمت‏های آموزشی اداری و فضاهای مشابه
۶-۳۵سیستم تخلیه هوا
ج- تأسیسات آبرسانی و آبیاری
– تأسیسات اطفاء حریق
د- تأسیسات جمع‏آوری آب‏های سطحی و فاضلاب
۶-۳۶سیستم‏های آکوستیک
فصل هفتم:
۷-۱شرح پروژه
معماری
کانسپت:
سازه:
مقدمه: ۲-۷
۷مزایای سقف کامپوزیت کرمیت:
سقف های کمپوزیتی در سازه های فلزی:۴-۷
منابع
فهرست منابع لاتین

************************************************************************************

************************************************************************************