صفحه اینستاگرام پارساکد

نمایش دسته بندی مطالب

لیست مطالب صفحه اصلی

طرح نهائی معماری با موضوع طراحی مجتمع تجاری و مراکز خرید – نقشه های اتوکد و رویت

مبانی نظری طرح

علاقه و انگيزه:
موضوع تجاري با توجه به قدرت بي‌بديل اقتصاد در عصر ما موضوعي ويژه در طراحي معماري به حساب مي‌آيد. در عصري كه توجه به هر مسأله به ميزان صرفه و بازده اقتصادي آن مي‌باشد، پيداست كه امكان پرداختن به نگاه‌هاي خاص در معماري مجموعه‌هاي تجاري تقويت مي‌گردد. به همين دليل انتخاب يك مجموعه براي طراحي معماري خود به خود جذاب‌تر از موضوعات ديگر مي‌باشد.از خصوصيات دنياي امروز نقش انساني براي بهتر زيستن است و رفع نيازهاي زندگي از رسالت‌هاي يك معمار، معماري امروز آينه تمام نماي اجتماع مي‌باشد.

نقشه مجتمع تجاری,طرح مجتمع تجاری,دانلود نقشه اتوکدی مجتمع تجاری,نقشه ساختمان تجاری,پلان اتوکدی ساختمان تجاری,طراحی مجتمع تجاری,دانلود پلان جتمع و ساختمان تجاری,پایان نامه مجتمع تجاری,رساله مجتمع تجاری,مطالعات مجتمع تجاری,پلان معماری ساختمان تجاری,پلان معماری مجتمع تجاری,دانلود پایان نامه مجتمع تجاری و مراکز خرید,مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماری

زندگی ماشینی امروز ما نیاز به مراکز و مجتمع های خاصی دارد که در زمان کوتاه بتوان کلیه کالاهای مورد نیاز خود را خریداری کرد . همچنین نیاز به فضای شهری مناسب در کنار این مجموعه تجاری لازم به نظر می رسد .

پلان ها با اتوکد و پرسپکتیو با رویت ترسیم شده است.
طرح نهائی معماری با موضوع مجتمع تجاری و مراکز خرید

برای دانلود طرح مجتمع تجاری و خرید رساله مجتمع تجاری 435 صفحه ، به ادامه مطلب مراجعه نمائید…..

 

خرید نقشه:

در پایان خرید ، لینک دانلود فایل نمایش داده می شود و به ایمیل شما ارسال خواهد شد. راهنمای خرید و دانلود فایل

فرمت فایل: DWG – rvt – jpg

حجم : 21 مگابایت

 

 

تصاویر نقشه و رندرها:

دانلود نقشه اتوکدی مجتمع تجاری,نقشه ساختمان تجاری,پلان اتوکدی ساختمان تجاری,طراحی مجتمع تجاری,دانلود پلان جتمع و ساختمان تجاری,پایان نامه مجتمع تجاری,رساله مجتمع تجاری,مطالعات مجتمع تجاری,پلان معماری ساختمان تجاری,پلان معماری مجتمع تجاری,دانلود پایان نامه مجتمع تجاری و مراکز خرید,مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماریپلان اتوکدی ساختمان تجاری,طراحی مجتمع تجاری,دانلود پلان جتمع و ساختمان تجاری,پایان نامه مجتمع تجاری,رساله مجتمع تجاری,مطالعات مجتمع تجاری,پلان معماری ساختمان تجاری,پلان معماری مجتمع تجاری,دانلود پایان نامه مجتمع تجاری و مراکز خرید,مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماریدانلود پلان جتمع و ساختمان تجاری,پایان نامه مجتمع تجاری,رساله مجتمع تجاری,مطالعات مجتمع تجاری,پلان معماری ساختمان تجاری,پلان معماری مجتمع تجاری,دانلود پایان نامه مجتمع تجاری و مراکز خرید,مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماری

رساله مجتمع تجاری,مطالعات مجتمع تجاری,پلان معماری ساختمان تجاری,پلان معماری مجتمع تجاری,دانلود پایان نامه مجتمع تجاری و مراکز خرید,مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماریپلان معماری ساختمان تجاری,پلان معماری مجتمع تجاری,دانلود پایان نامه مجتمع تجاری و مراکز خرید,مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماریدانلود پایان نامه مجتمع تجاری و مراکز خرید,مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماری

مهندس ندا پیراهش,طرح های معماری خانم ندا پیراهش,معماری,پارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماریپارسا کد,مرجع معماری ایران,سایت معماری,سایت های معماری بزرگحجم مجتمع تجاری - ساختمان تجاری - پرسپکتیو مجتمع تجاری

پلان مجتمع تجاری - نقشه های ساختمان تجاری - معماری - سایت معماری پارسا کدسایت برای طراحی مجتمع تجاری - سایت مجتمع تجاری - سایت پلان مجتمع تجاریطراحی مجتمع تجاری - طرج مجتمع تجاری

پرسپکتیو خارجی مجتمع تجاریپلان های اتوکدی مجتمع تجاری ساختمان تجاری

 

****************************************************************

 

بخشی از مطلب رساله مجتمع تجاری و مراکز خرید:

فصل 7 – شناخت فضاهای تجاری گذشته ایران و جهان :

– مفاهیم معماری و شهرسازی بازارهای ایران
1 – طول بازارها و نحوه تنظیم حرکت در ایران
طول بازارها دارای اندازه معین و مشخص نبود و بستگی به وسعت شهر و رونق بازار داشته است , اندازه طول راسته اصلی در شهرهای کوچک و متوسط در حدود چند صد متر و در شهرهای بزرگ بالغ بر چند کیلومتر می شود . عرض متوسط بازارها دارای ابعاد بین چهار تا شش متر است در اغلب شهرها , عرض راسته اصلی بازار نسبت به حجم رفت و آمد مردم کم بوده است و در ایامی که بازارها شلوغ می شد , موجب زحمت برخی از عابران می شد , بخصوص در هنگامی که کالایی را برای بردن به داخل یکی از سراهای بازار بسیار کم بود . چنان که مقدسی در قرن چهارم هجری از تنگی بازار شیراز شکایت کرده و گفته است که دو چهار پایه به سادگی نمی توانستند از کنار هم عبور کنند تنها معدودی از بازارها دارای
راسته هایی عریض و پهن بودند . در مورد بازار ری که گویا جنبه ای خاص داشته , گفته اند که بسیار عریض بود و در وسط معبر اصلی نهری جاری بود که دو سوی آن را درخت کاشته بودند و بازار در میان آنها بود .
2- هندسه بازار
هندسه بازار بیشتر از هر چیز تداوم و ریتم بهره می گیرد دکان ها با ریتمی مشخص و ثابت در پی هم قرار می گیرد و اتفاقات مختلفی را خود پذیرا می شود در تداوم این ریتم اتفاقی دیگر تغییری در کالبد فضای می دهد . این اتفاق وجود یک کاروانسرا , مسجد , آب انبار و یا هر عنصردیگر است . آنجا که تداوم دو ریتم حرکتی راسته بازار , به هم تلاقی می کند چهارسوق ها به وجود می آیند که گیره های مجموعه حرکت طاق و طاق نماها در ترکیب با ریتم عبور نور از سقف و جدار بالایی پوشش ها خود سبب القای حرکت موزون بازار است . آنچه که کالبد بازارچه از نظر رنگ و چه از نظر نور ارائه می کند , محیط آرام و امنی را القا می نماید و هارمونی رنگ است که بافت یکنواخت مصالح داخل بازار در تیره روشن های خود فرو می برد .
3- معماری سراها
معماری سراها مانند سایر فضاهای معماری به گونه ای است که فضای باز داخلی از نمایی قرنیه , هندسی و منظم برخوردار هستند و اگر زمین دچار اعوجاج باشد , قناسی آن را در فضاهای کالبدی حل می کرده اند , به گونه ای که در فضای باز منتصویر نمی شد . فضای ورودی این سراها ( کاروانسرا , خان ) اغلب با اندکی تورفتگی یا واقع شدن در انتهای کوی کوچک و
بن بست خود را از سطوح مجاور متمایز کرده اند . عموم سراها در هستند که شب ها بسته
می شوند . همه سراها دارای حیاطی مرکزی هستند . بعضی از انها بدون ایوان , برخی دو ایوانی و بعضی نیز چهار ایوانی ساخته می شده اند . اغلب سراها درون شهری فاقد اصطبل بوده اند , اما معدودی از آنها مانند کاروانسرای مادرشاه در اصفهان ( پشت مدرسه چهارباغ ) اصطبلی در یک جبهه کاروانسرا و در پشت حجره ها داشتند .
4- بلندی بازار: بلندی بازار نسبت به سایر قسمت های شهر باعث می گشت که همواره دید اصلی به طرف مرکز شهر که محل کار و اجتماع بود معطوف گردد و از کلیه گذرها و معابر , تصاویر مختلف و جالبی از مجموعه بازار و گنبد و مناره های مساجد جنب آن دید شود .
5- تنظیم نور و هوا در بازار
– در بازارهای سرپوشیده روشنایی بازار توسط روزن هایی که در بالای سقف یا در بالا و در طرف آن تعبیه می شده تأمین می گردید . هوای بازار توسط همین روزنه ها تهویه می شده است . بازار سرپوشیده با چرخش هوا در آن فضای مطبوع را به وجود
می آورد که شهروندان را به ویژه طی بعد از ظهرهای گرم تابستان به سوی خود جذب می کند .
– در معماری بازار ترکیب نور و حجم و تناوب آن به قدری دلپذیر است که تازه واردین احساس آرامش و راحتی می کنند و به خوبی گویای شخصیت محیط در تأمین و تحکیم اعتماد و اطمینان است .
6- پوشش در بازار
– در قرن های نخست هجری بسیاری از بازارها فاقد سقف بودند .
– برای پوشاندن سقف بازارها از گنبد و برخی از انواع طاق ها استفاده می کردند .
– در برخی از این بازارها سقف هایی موقت و سایبان هایی برای ایجاد سایه می ساختند . به تدریج از قرن دوم هجری به بعد تمام یا بخشی از راسته های اصلی بازارها پوشاندند تا مردم در تابستان از گزند تابش گرمای آفتاب و در زمستان از سرمای سقف و بادهای سرد در امان باشند . ارتفاع متوسط سقف های بازار از زمین در حدود شش متر
بوده است . ارتفاع سقف در محل چهارسوها بلندتر از سایر نقاط است .
– کاربرد پوشش های گنبدی شکل و کاربندی , در راسته های بازار , هم مشکل کمبود چوب را برای پوشاندن دهانه های بزرگ حل می کرد و هم امکان نورگیری و تهویه را به ساده ترین و بهترین شکل ممکن فراهم می کرد .
– برای پوشش دهانه های بزرگ مانند چهارسوها و تیمچه ها از گنبد و کاربندی استفاده می نمودند و ضمن آنکه می توانستند دهانه های بزرگ را بپوشانند از نظر زیبایی هم حجم ها و شکل های بدیع و ظریف پدید می آوردند .
– جنس پوشش کف معابر و پشت بام .
– پشت بام بازارها بیشتر توسط کاهگل پوشانیده می شود که هم عایق حرارتی بود و هم تا حدی به عنوان عایق رطوبتی عمل می کرد . البته کاهگل پس از مدتی فرسوده می شود و باید تجدید گردد . گاهی اوقات پشت بام برخی از تیمچه ها و سراها یا قسمت هایی از راسته بازار را با آجر فرش می کردند که از استحکام و عمر بیشتری نسبت به کاهگل برخوردار بود .
– کف بسیاری از بازارها خاکی بود که براثر مرور زمان کوبیده و محکم شده بود . کف بعضی از بازارها را بخصوص راسته هایی که به کالاهای گران قیمت اختصاص داشت , آجر فرش می کردند . بعضی از راسته ها و معابر نیز در بعضی از شهرها به سنگ فرش می شدند .
– معمولاً سطح کف بازار از نواحی مجاور پایین تر قرار دارد . این اختلاف سطح جریان هوایی خنک را به درون بازار برقرار می کرد . ( هوای خنک متراکم تر از هوای گرم است به همین علت حالتی نزولی به خود می گیرد . ) و نتیجه آن پیدایش یک محیط با آسایش بیشتر می باشد .
7- شیب بازار
بلندی کف کانال های بازار سبب می شد که آب قنات پس از مشروب کردن بازار و اماکن عمومی و اجتماعی آن به محلات مسکونی جاری گردد .
از نظر ظاهری , بازار یاخته های متعددی را در حاشیه راه های ارتباطی خود جای داده است که هر کدام از این راه ها به ترتیبی به کوچه ها و راه های منتهی به مراکز محل ها متصل می شوند و شیب آنها همواره به طرح خارج از بازار است .
8- خلاصه اینکه ….
فضای ساخته شده درون بازارهای شهرهای ایران , هم از دیدگاه هنری و فنی غنی است و هم اسرارآمیز و هم پذیرنده است و هم بازدارنده و محتاط و محافظه کار . در طول بازارهای سرپوشیده ایران ـ و اینجا باید شهرهای مرطوب و گرم و مرطوب را تا اندازه ای مستثنا بداریم ـ آهنگ حرکت انسان در طول محورهای اصلی با این ویژگی ها مواجه است .
شاخه بندی و تناوب و تنوع فضاهای قابل تفکیک به شیوه ارگانیک , مهارت در کاربرد مصالح برای جوابگویی به مسائل و به الزامات استاتیکی , آفرینش تصویرهای پر صلابت و پرجاذبه و اطمینان بخش تدوین و آرایش فضای پیاده ها یا بخش همگانی بازار از ورودی بازار تا پیشخوان دکان ها , تنظیم روشنایی و رنگ در صحنه ها و در منظر عمومی و جز اینها .
هویت و یا شخصیت خاصی که بدین گونه در بازار از ورودی بازارهای ایران دیده می شود بسیار غنی تر از آن است که دیگر شهرها از کشورهای دیگر ( مانند فارس , رباط , مراکش , تونس , استانبول , دهلی ) . این امر در سطح ساختمانی و در مقیاس شهرسازی , نشأت از سلسله تجاربی می گیرد در طول تاریخ شهرنشینی ایرانیان فراهم آمده اند , تجاربی که با شرایط دشوار اقلیمی ـ جغرافیایی در آمیخته اند از یک سو کم آبی و جهش ها و افت های شدید گرما و سرما و از سوی دیگر آسیب پذیری شهرهای ایران که اغلب در کوهپایه قرار دارند و به دشواری قابل دفاع می نمایند بر ریخت و اندام یا بر فیزیونومی شهر و بر مورفولوژی بازار آن اثرگذاری دارند .
– بررسی هویت بازار در ایران
انسان ها یکجا نشین و سازمان یافته , همیشه به زندگانی همگانی نیاز دارند تا در پهنه اش و در کنج و کنارش به برقرار کردن رابطه های آزاد بین خویش با دیگران بپردازند . هر محیط فرهنگی , طبق سنت ها و محدودیت ها و هدف هایی که در لحظه های زندگیش دارد این فضا را بوجود می آورد و در چگونگی شکل دادن به آن از ساختن فضاهای بسته می پرهیزد و یادآوری می کنیم که بسته نبودن این فضا هم در معنای کاربری هم در معنای فضایی آن منظور است هم از فضای عمومی شهر باید بتوان به آسانی بیرون رفت و هم باید بتوان بی مخاطره و به راحتی به درون آن راه یافت و این امر , سبب تشکل فضای اسفنج گونه ای در اطراف مکان عمومی قابل انعطاف و نفوذپذیر می شود . از دیگر سو در معنای فضایی , آزاد بودن در دو جهت خواسته می شود در جهت عمودی باز بودن مکانی همگانی به طرف آسمان و در جهت افقی یعنی باز بودن آن به طرف پیکره اصلی بافت مسکونی در شهر , بازار یا بارزترین نماد شهری زیستن , در زیستگاه های بزرگ و میانه در ایران مکان همگانی شهروندان است .
– نظام فضایی و کارکرد بازارهای سنتی ایران
برخلاف شهرهای عربی ـ اسلامی که در بسیاری از موارد , بازار از طریق تبدیل کوی های مسکونی به کوی های تجاری فقط متشکل از دو ردیف دکان در امتداد دو سوی راسته یا معبر بود . براکثر بازارهای ایران نظامی منسجم براساس تنوع صنف حکم فرما بود و هر صنف در هر محل ویژه ای موسوم به راسته فعالیت می کرد . راسته که دالان سرپوشیده ای متشکل از قیصریه ها , سراها و تیمچه های متعدد بود . استخوان بندی بازار را تشکیل می داد . در دو سوی هر راسته تعدادی دکان و حجره ساخته می شد که به صورت پیوسته به هم در کنار یکدیگر قرار داشتند . برخی از دکان ها مانند قالی فروش ها , پارچه فروشی ها و دکان های فروش لوازم زینتی و لوکس تنها مخصوص عرضه و فروش کالا بودند . یعنی کالا در همان جا شکل نهایی به خود می گرفت یا ساخته می شد و سپس عرضه می گردید مانند دکان های مسگری , آهنگری , خراطی و بسیاری کفاشی ها , دکان ها متناسب با کالایی که در آن عرضه می شد شکل و ابعاد خاصی داشت . مثلاً دکان نانوایی یا قندریزی علاوه بر پامچال ( فروشگاه مجاور بازار ) انبارها و کارگاه هایی ضمیمه آن بوده و اغلب دکان هایی که به سوداگران
خرده فروش چون ریسمان فروش و داروگر اختصاص داشت دو طبقه بوده و از بالاخانه ها آن برای جور کردن کالا یا ساختن دارو و تنظیم حساب و دفتر استفاده می شد .
اجزاء تشکیل دهنده بازارهای نواری تقریباً مشابه یکدیگرند ولی در برخی از موارد با توجه به حوزه فعالیت و خدمات و ویژگی های هر شهر و بازار , گروهی از عناصر کاربردی به شکل دیگری تجلی می نمایند , و با آنکه جای خود را به کالبدی دیگر می سپارند و یا چند عملکرد در یک جا به عهده می گیرند در بازارهای فضاهای مختلفی با فرم های گوناگون و کارکردهای متفاوت وجود دارند که عبارتند از :
1. فضاهای مرتبط با کارکرد نگهداری و انبار
الف) سرا و کاروان سرا : تاریخ ایجاد کاروانسرا به قبل از اسلام و زمان ساسانیان می رسد که تا پایان قرن نوزدهم نیز ادامه داشت . عملکردهای گوناگون کاروانسرا درگذشته سبب گردیده است تا نام های متفاوتی برای این گونه بناها بکار رود . کارباط , رباط , ساباط , خان که در واقع دارای عملکرد و وظایف مشابهی مانند کاروانسراها بوده ولی از جهت ویژگی های معماری متفاوت . نام کاروانسرا مشتق از کاروان , کاربان به معنی گروه مسافران ( قافله ) که گروهی مسافرت می کنند و سرای , به معنی خانه و مکان هردو کلمه مشتق از پهلوی ساسانی است .
اگرچه تاریخ کاروانسراهای ایران به 25 قرن قبل می رسد , اما بدون شک عمر طلایی ایجاد کاروانسراهای ایران متعلق به دوره صفوی است . رونق تجارت داخلی و خارجی و توجه به
راه ها و کالاهای گران قیمت و مشاغلی چون زرگری , نقره کاری , ملیله دوزی , ترمه بافی , قلاب دوزی و غیره اختصاص داشتند و اعتماد به دلیل ضرورت بیشتر در کار و محدود بودن تعداد مراجعه کنندگان محیط خلوت و آرامی را می طلبیدند . معماری قیصریه ها از ویرانه ها مجلل تر است . در شهرهای عربی اسلامی انواع بازارهایی که معروف به ( قیصریه ) است
می یابیم . این بازارها منصوب است به قیصر و مقصود از آنها بازارهایی است که به اصطلاح مردم فلسطینی ها و مغربی ها بازار امپراطوری نیز نامیده می شود . این بازارها مجموعه ایست از دکان ها و کارگاه ها و انبارها و مساکنی که صنعت گران و بازرگانان در آنها اقامت دارند .
ب) در این فضاها معمولاً کارهای تولیدی یا تبدیلی مرتبط با فروش انجام می شود و بسته به نوع کار در آن دارای فرم ها و اندازه های مختلفی می گردد . شهرهای زیارتی سبب شده که کاروانسراهای زیادی در این گونه جاده ها ساخته شود . ایجاد جاده های بزرگ زمینی و توسعه کشتیرانی منجر به صدور کالاهای تجارتی ایران به کشورهای اروپا در غرب و چین و هندوستان در شمال گردید و در نتیجه تعدادی کاروانسرا نیز در این مسیر احداث شد . کالای تجارتی بعد از ورود به شهر از طریق کوچه های اصلی شهر به سرا و کاروانسرای مجاور بازار منتقل و در آنها انبار می شد . کارکرد اصلی سراها انبار و نگهداری کالا است و برخی امور دفتری نیز در آنجا انجام می گردید .
در بیشتر کاروانسراها و تیمچه ها طبقه هم کف برای انبار کردن یا عرضه کالا و طبقه بالا معمولاً مخصوص حجره ها و دفاتر بازرگانان و در مواردی کارگاه های کوچک بود . بعضی از کاروانسراها بزرگ دارای چند ورودی بودند . در این حالت حمل و نقل کالاهای بزرگ توسط چهارپایان از راسته های فرعی و خلوت صورت می گرفت تا مزاحمتی برای عابران ایجاد نشود . کاروانسرا علاوه بر ایوان دارای باره بند طویله و انبار است و اغلب ورودی آن را بازار کوچکی به نام علاقخانه تشکیل می دهد و بر روی سر در آن چند اتاق قرار گرفته که به کاروانسالار اختصاص داشت .
گاهی در دو سوی سر در کاروانسرا رباط و برج هایی جای گرفته که در مواقع ناامنی مورد استفاده مدافعان و راه داران قرار می گرفته است . از کاروانسراهای بزرگ می توان سرای گنجعلی خان کرمان و سرای قزوین را نام برد .
2. فضاهای تجاری
کارکرد تجاری که در بازارهای سنتی ایران به چهار شکل تیمچه , تیم و راسته بازار تجلی نموده اند در مکان های ذیل انجام می گیرد :
الف) دکان : کوچک ترین واحد بازار است که هم محل فروش و هم کارگاه فعالیت هایی مثل سفیدگری , مسگری , نانوایی و غیره است .
ب) تیمچه : مرکز چند تجارت خانه مشابه و امور دفتری بازرگانی و تجارت های عمده در بازار محیط تمیچه ها انجام می شود . در هر تیمچه قطعه ای به نام حجره در دو یا چند طبقه قرار گرفته اند . هر حجره به یک تاجر تعلق دارد . این حجره ها در اطراف فضای سرپوشیده ای قرار دارند که در وسط آن حوضی هم وجود دارد . در هر تیمچه معمولاً یک نوع تجارت یافت
می شود .
ج) تیم : تیم نیز مانند تیمچه محل انجام امور دفتری و پایگاه فعالیت های دلالان می باشد . تفاوت تیم با تیمچه این است که در تیم چند نوع تجارت صورت می گرفته و مقیاس آن نیز بزرگ تر است . از میان تیم های بزرگ و زیبای ایران باید از تیم بزرگ قم و تیمچه امین کاشان یاد کرد .
د) خان : میدانی که در اطراف آن دکان ها و کارگاه های کوچک در یک یا دو طبقه قرار گرفته است , خان نامیده می شود . به جز عملکرد مذکور , خان ها جنبه ها میدان عمومی را نیز دارا بوده و غالباً در اطراف آنها مسجد , مدرسه , آب انبار و بناهایی از این قبیل نیز جای می گیرند .
هـ) راسته : راسته ها , شلوغ ترین قسمت های بازار هستند زیرا محل رفت و آمد و برخورد مستقیم خریدار و فروشنده اند . معمولاً هر بازار , یک یا چند رسته اصلی دارد که راسته ها و عناصر دیگر بازارها , به آن متصل هستند . مهم ترین راسته بازارها در گذشته ,
جواهرفروشی ها , صرافی ها و بزازها بوده اند و راسته های دیگر مانند مسگران , آهنگران و غیره در درجه دوم اهمیت قرار داشتند .
3. فضاهای مربوط به کارکرد مذهبی ـ فرهنگی
فضاهایی که این نوع فعالیت ها در آنجا انجام می گیرد عبارتند از :
الف) مسجد جامع : عملکرد اصلی مسجد انجام امور مذهبی و نماز جمعه و جماعت است . در بازارها به جز مسجد جامع , معمولاً چندین مسجد کوچک و بزرگ دیگر نیز وجود دارد که به راسته اصلی یا راسته های فرعی متصلند .
ب) حسینیه : از عناصر تشکیل دهنده مرکز شهر و محلات بوده اند و در بعضی از نقاط شهر از جمله بازار , فضاهای نسبتاً وسیعی برای برگزاری روضه خوانی و سایر مراسم مذهبی که در روزهای خاصی انجام می شد , پیش بینی گردیده است . در ایام عزاداری دسته های مختلفی که در بازار تشکیل می شده از این اماکن برای سینه زنی و غیره استفاده می کردند .
ج) مدارس و حوزه علمیه : مدارس علوم دینی که طلاب نیز در آنها سکونت داشت . محل تدریس و بحث های مذهبی بوده است . طرح آنها شبیه مساجد است با این تفاوت که در اطراف حیاط مرکزی معمولاً حجره هایی برای استفاده طلاب درنظر گرفته شده است .
د) عناصر فضایی : کارکردهای مدارس عبارتند از : حجره , مدرس ( محل تدریس ) , کتابخانه , مسجد اتاق های خادم و چراغ دار و آبکش و سرویس های بهداشتی , برخی از مدارس بزرگ در گذشته , حمام نیز داشتند در یک مدرسه بزرگ یا متوسط بر یا هریک از کارکردهای مزبور , فضایی ویژه با خصوصیات کالبدی مناسب در نظر گرفته می شد اما در مدرسه های کوچک به نسبت کمتری به این موضوع توجه می شد , نحوه قرار گیری , عناصر فضایی , کارکردی مدارس اغلب به این ترتیب بوده که حجره ها در چهار جبهه پیرامون حیاط مرکزی قرار گرفته اند و شکل حیاط به صورت مستطیل کشیده یا نزدیک به مربع است .
4. فضای تولیدی
در گوشه و کنار بازارهای ایران علاوه بر تیم ها و سراها و کارخانه ها و کارگاه های دستی فراوان به چشم می خورد که نیازمندی های روزمره مردم را برآورده می کرد . از جمله
کارگاه های رنگرزی , حناسابی , روغن گری , نقش بندی , چیت سازی و امثال آن هریک دارای تشکیلات وخصوصیاتی بود .
الف) دالان یا بند : بند یا دالان به راسته فرعی بازار گفته می شود که به وسیله دو درب از دیگر راسته ها جدا می شود و محل کارهای تولیدی و تبدیلی کالا است .
ب) قیصریه : فضای بسته کاملی است که عرض بیشتری از دالان دارد و به وسیله دو در به بازار مربوط می شود قیصریه ها سراهای طویلی بودند که به عرضه کالاهای پرارزش مانند ساعت , جواهر و پارچه می پرداختند .
5. فضاهای مربوط به کارکردهای خدماتی
الف) حمام : حمام ها یکی از عناصر چند عملکردی در شهرها و خصوصاً بازارها بوده اند و اوقات نظافت , اصلاح سروصورت , استراحت , برخوردها و صحبت ها در این اماکن انجام
می شده است و حمام ها در ساعت مختلف روز برای استفاده زنان و مردان بطور جداگانه دایر بوده است . در معدودی از شهرها در کنار دروازه ها , امتداد بازار , حمام هایی احداث می شد که بیشتر مورد استفاده کاروانیان قرار می گرفت .
حمام های ایران بر ارزش معماری از دیدگاه اجتماعی نیز حائز اهمیت است . آئین ها وسنت های زیادی در ارتباط با حمام از روزگاران گذشته به ویژه در قرن حاضر پدیدار شده است و عموماً ایجاد حمام ها در یک زمان با توجه به تأمین آب بهداشتی و خروج فاضلاب و غیره طراحی
می شده است . برای مثال می توان قنات شهرآبادی کرمان را که برای تأمین مجموعه بناهای گنجعلی خان در میدان شهر مظهر شده اشاره کرد .
ب) آب انبار : جهت تأمین آب نقاط شهر , از جمله بازار , آب انبارهایی وجود داشته است , آب انبار عبارتست از مخزنی با پوشش گنبدی شکل و مستقر در زیرزمین , برای ذخیره کردن آب , تخلیه , یک یا چند بادگیر در آب انبارها وجود دارند و برای برداشتن آب , باید از پله های زیادی پایین رفت . یک آب انبار از سه قسمت تشکیل شده است . نخست تنوره یا خزینه که معمولاً روی قائده ای مدور بنا شده و پوشش آن را گنبدی بلند تشکیل می دهد که پاکار آن روی سطح زمین است . خزینه بعضی از آب انبارها مثل کرمان بسیار ژرف است شعاع قاعده آن نیز گاهی به 9-8 متر می رسد و برای اینکه آب آن خنک تر شود و کف آن تحمل فشار آب را داشته باشد به جای شفته چند پره سرب گداخته زیر آن ریخته اند . دوم بادگیر که پیرامون گنبد قرار گرفته و زیر آن شیار در آب دارد که گاهی نزدیک به کف خزینه می رسد . سوم پلکان و پاشیر که از این قسمت راهرو و پلکان پرشیبی است که پاشیر آب انبار ( هم کف خزینه ) را به زمین می پیوندند و معمولاً سردر و درگاه زیبایی دارد که دو سوی آن دو سکو برای رفع خستگی تعبیه شده است . در برابر سردر آب انبار سعی بر آن بوده تا فضای باز مناسبی وجود داشته باشد تا بر جلوه و شکوه سردر بیافزاید . از این رو آب انبارهای هر محله اغلب در کنار مسجد , قلب محله را تشکیل می داد . حتی آنها که در بافت بازارهای ساخته شده اند از پیش پای مناسبی برخورداند , چنانچه حتی در بافت بازار نیز گاه کوشش شده فضایی باز در برابر سردر وجود داشته باشد .
6. فضاهای مربوط به کارکردهای اجتماعی و ارتباطی
الف) زورخانه : محلی که در آن عملیات ورزشی , برای تقویت جسم و روحیه پهلوانی و همبستگی ملی انجام می شد و گاهی اوقات محل تجمع پیشه وران در بازار همین زورخانه
بوده است .
ب) نقارخانه : در طلوع و غروب آفتاب , از محل نسبتاً مرتفعی به نام نقارخانه طبل و نقاره نواخته می شد که بر اهمیت تشریفاتی محل یا بازار می افزوده است .
ج) چهاسوق : محل برخورد دو راسته بازار است که از لحاظ کارکرد ارتباطی و اجتماعی
می توان آن را شبیه میدان های مهم ارتباطی در شهرهای امروزی دانست . معمولاً برخی از فضاها و فعالیت های تجاری و اجتماعی مهم در کنار چهارسوق قرار داشتند . چهارسوق دارای ارزش مکانی خاص در بازار است و معماری آن نیز از سایر قسمت های بازار متمایز بوده و پوشش آن در این نقطه گنبدی می کرد . چهارسوق محل نشستن داروغه و مراقبت و نظارت بود.
د) میدان : در جلوی درب ورودی بازار معمولاً فضای بازی قرار دارد که غالباً جنبه تشریفاتی داشته و روابط بازار را با فضای خارج برآورده می کند . گاه ملاحظه می گردد که این میادین با دروازه شهر , ارگ حکومتی و مسجد ارتباط دارند . در شهرهای بزرگ , میدان شاه یا میدان مرکزی شهر جای بنگاه روستاها را می گرفت و در پیرامون میدان اغلب بازارهای بزرگ و معتبر ساخته می شد . بازار سه یا چهار طرف میدان را دور می زد و به وسیله ایوانی با میدان مربوط می شد و گاهی در محل تقاطع آنها چهارسوقی احداث می کردند که خود مرکز ارتباطی چهار بازار با قیصریه بود . نمونه های بسیار زیبای این گونه میدان ها , نقش جهان اصفهان و میدان گنجعلی خان کرمان و میدان خان یزد است .
هـ ) رباط : منحصراً به ساختمان های کنار راه و به ویژه بیرون از شهر و آبادی اطلاق می شود و از روزگاری بسیار کهن و زبان تازی راه یافته است . رباط علاوه بر حوض و آب انبار دارای اتاق های متعددی است که گرداگرد حیاطی را فرا گرفته و مسافران می توانند یک یا چند شب را در آن بیاسایند .
– بررسی فضاهای تجاری گذشته در جهان
بعد از جنگ جهانی دوم , هسته مرکزی شهر , فروشگاه های استانی , خرده فروشی های کوچک , رستوران ها , ساختمان های عمومی و خدمات شغلی را شامل شد . مردم با طی مسافت طولانی در مرکز شهر گرد می آمدند و به خرید می پرداختند . هنگامی که استفاده از اتومبیل
همه گیر شد خصوصیات خرده فروشی ها تغییرات سریع خود را آغاز کرد . ابتدا با هدف توسعه فروشگاه های تجاری و بزرگراه هایی ایجاد شدند که برای تسهیل خرید استفاده کنندگان از اتومبیل در محلی اتفاقی شکل می گرفتند . پس از آن مرکز خرید پدید آمد . این پدیده جدید مجموعه ای از فروشگاه ها را تشکیل می داد که اغلب محلی برای خرید مواد غذایی را در خود داشت .
حقیقتاً بازاریابی و افزایش واقعی دارایی خرده فروشی ها به دنبال هم توسعه یافت . وقتی یکی از موارد ذکر شده تغییر می کرد دیگری نیز دچار تغییر می شد . به عنوان مثال , وقتی خرده فروشی ها به خارج از هسته مرکزی شهر انتقال یافتند این مسافت ایجاد شده حقیقتاً مناسب و پرثمرتر و ارزان تر شد . مردم تحرک بیشتری داشتند . فروشگاه ها رشد کردند . یک قصابی کوچک مساحت یک سوپر مارکت 950 متر مربعی را داشت و یک سوپر مارکت 950 متر مربعی در طی رشد خود به مساحت 2350 متر مربع دست یافت . این نمونه 2350 متر مربعی در طی مدت 20 سال از 1955 تا 1975 اندازه ای استاندارد برای خرده فروشی پدید می آورد و تولد مراکز همسایگی را یادآوری می کند که در نزدیکی جمعیت حومه نشین ایجاد می شد . همانطور که محلات با رشد مواجه می شد این مراکز همسایگی نیزتوسط مراکز محلات به هم می پیوست. این موضوع نه تنها از نظر اندازه مراکز بلکه بواسطه محدودیت سرویس دهی آنها خودنمایی
می کند . اصولاً دستیابی به این نوع مراکز خرید به این معناست که فروش به آسانی کیفیت سرویس دهی و فروش مواد غذایی صورت می گیرد . اولین مرکز همسایگی در حدود 24000 تا 32000 متر مربع وسعت داشت . پس از آن مراکز خرید ناحیه ای بزرگ قرار می گیرند , درابتدا , همانگونه که مراکز خرید محله ای همسایگی رشد می کرد سایر المان های خرده فروشی موجود در مراکز شهرها به خصوص خرده فروشان کوچک یا مغازه های mom&pop را به کنار خود انتقال دادند . در این مراکز یک , دو یا سه هسته اولیه می توانست وجود داشته باشد ( در آن روزها مساحتی حدود 2350 تا 1850 متر مربع ) . در حالی که فروشگاه های 100 تا 300 مترمربعی فراوان بود . معمولاً فضاهای کوچک نسبت به هسته های اولیه اجاره بهای بیشتری را به خود اختصاص می دادند . در این میان فروشگاه هایی هم بودند که از نظر مساحت مابین مغازه های کوچک و هسته های مرکزی واقع می شدند و اجاره آنها نیز در حد میانی این دو قرار داشت . ( مساحتی حدود 500 تا 1000 متر مربع داشتند ) .
سود واقعی معمولاً از مغازه های کوچک تأمین می شد . این تغییرات همچنان درخرده فروشی ها ادامه داشت و رفته رفته فروشگاه های کوچک ناپدید می شدند . با گذشت زمان به خصوص فروشگاه هایی که تا مساحت 200 تا 500 متر مربع رشد می یافتند با مساحت 1000 تا 2000 متر مربع رسیدند . به عنوان مثال امروزه نمونه های مناسب فروشگاه های ورزشی جدید 4000 مترمربع مساحت دارند . این رشد و تغییرات متعاقب آن , بسیاری از فروشگاه های mom&pop کوچک را به نابودی کشاند . حتی به واسطه طبقه بندی داخلی این فروشگاه های لوازم ورزشی , بخصوص خرده فروشی ها به دو قسمت 500 مترمربع یا بیشتر تقسیم می شد که به بخش های خاصی برای فروش دوچرخه و لوازم گلف اختصاص می یافت . بعضی از فروشگاه های منفرد و کوچک مانند فروشگاه لوازم ماهیگیری یا کوهنوردی هنوز هم وجود داشت اما رقابت حتی در این فروشگاه های خاص نیز روز به روز سخت تر و سخت تر می شد . همان گونه که تغییرات ماهیت استیجاری این مراکز تداوم می یافت مراکز خرید نیز دچار تغییر می شدند بعضی از فروشگاه هایی که تقسیم بندی داخلی خود را برای ارائه کالاهای خاص آغاز کرده بودند . از حالت فروشگاه های ایالتی خارج می شدند و رفته رفته از مراکز شهرها به کنار بزرگراه ها انتقال می یافتند . سپس در اواسط دهه 1960 , ایده اجاره دادن این فضاهای تقسیم بندی شده به میان آمد یعنی آنچه ما آن را روش استیجاری پیشرفته می نامیم و در مرکز تجاری پیش رفته دنبال می شود .
– اجناس متنوع بود و انواع کالاها در بازار دیده می شد .
– اکثریت مغازه ها منحصر به مغازه های البسه و پوشاکی و مواد غذایی است .
– انواع خدمات عمومی مورد نیاز مثل آرایشگاه , حمام و درمان در بازار یافت می شد .
– ارائه خدمات عمومی در بازار به حداقل خود رسیده .
– میزان ساعت فعالیت از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب بود .
– میزان ساعت کار افزایش یافته .
– بازار دارای امنیت و آرامش بود .
– بازار بی نظم و ترتیب و پرازدحام است .
– دسترسی به بازار به صورت پیاده بود .
– دسترسی به بازار بیشتر به وسیله تاکسی و اتوبوس صورت می گرفت .
آنچه هر رهگذر علاقمند می تواند در طول راهی که در بازار می پیماید برداشت کند , مقارن با آهنگی خاص است که از طریق اندازه های مساوی و متناسب با فضاها و از تناوب اینها به وی عرضه می شوند . رهگذران می توانند با رؤیت علائم کم و بیش شناخته شده , به وجود قشر ساختمانی یا فضای گسترده ای پی ببرند که طبق نظمی خاص بنا شده و درست همان نظم را برای آنان که حتی آشنایی مقدماتی با بازار و بازارگردی ندارند ـ وسیله ارتباطی قرار می دهد . این نظم چه در سطح جالبی معبر اصلی و زیر سقف آن , چه در فضای ساخته شده ای که به تدریج در فاصله های بیشتری به این سطوح واقعند و چه از دور بی آهنگ خاصی , موجودیت نمی یابد و البته این نظم و آهنگ به صورتی مستقیم از موسیقی متهم نتواند بود و برای جستجو در زمینه اثرگذاری موسیقی در شکل دادن و نظم دادن به فضای کالبدی بازار باید . از پیگیری راه های مستقیم تطبیق ـ که خشک و مکانیکی می نماید ـ دوری جست .
چگونگی های استقرار واحدهای معماری ـ شهری که پیکره کالبدی بازار را می سازند , سوای مشروطه بودن به راه یابی , به اتکاهای متقابل حجم های ساختمانی به یکدیگر , به متناسب و ردیف بودن شغل ها و حرفه ها و نیازهای خدماتی هر رده از اینها به امکانات توسعه های بعدی و به مرتبط بوده مکان استقرار با اعتباری که بازاریان متوقع اند به تناسبات شکلی و به هماهنگی حجمی ـ سطحی داخلی فضا نیز تکیه دارند .
– اکولوژی و توزیع فضایی عناصر در بازار سنتی
نخستین بازار در کنار مسجد جامع , بازار فروشندگان اشیاء مذهبی بود و شمع فروشان و عطاران و مهر و تسبیح فروشان و مانند ایشان در این بازار بودند و در کنار آن بازار
کتاب فروشان و بازار صحافان و سپس بازار چرم سازان قرار داشت . پس از آن بازار
پارچه فروشان بود که « قیصریه » نام داشت و پر اهمیت ترین مرکز بازرگانی بازار بود و معمولاً محوطه ای بزرگ و سرپوشیده داشت با درهایی بزرگ که شب ها بر آنها قفل می زدند و سایر کالاهای گران قیمت را در این بازار نگاه می داشتند و خرید و فروش می کردند . پس از قیصریه ها بازار تجارها و مسگرها و پس از آن بازار حلبی سازها و آهنگری قرار داشت . این بازارها به راسته های مختلفی مثل راسته قالی باف ها , کفاشی ها و غیره مستقیم می شد .
در حاشیه بازارها , کاروانسراها و بازار نعلبندان و زین سازان و پالان دوزان جای داشت که نزدیک دروازه شهر بود . در خارج دروازه بازارهای مردم روستایی و فروشندگان دوره گرد و پیله وران و سبد فروشان و مانند آن قرار داشت . اطراف شهر جایگاه صنایع و فعالیت هایی بود که هم به زمین بزرگ نیاز داشتند و هم از نظر آلوده کردن محیط جای آنها در بیرون شهر بود مانند دباغ خانه , رنگرزخانه , کوره های آجرپزی و رویگرخانه و سلاح خانه بیرون شهر همچنین محل گورستان ها , بازارهای هفتگی و ماهانه و سالانه مثل سه شنبه بازار و یکشنبه بازار و بساط تعزیه خوانی و نقالی بود .
1- عوامل مؤثر در اکولوژی بازار
اکولوژی و توزیع فضایی فعالیت ها و اصناف در بازار به عوامل متعددی بستگی داشت که
مهم ترین آنها عبارتند از :
الف) موقعیت نسبی فضاهای بازار : با توجه به کارکردهای مختلف بازار در گذشته و عملکرد ارتباطی و تردد در بازار فعالیت های مهم و مورد نیاز شهرنشینان در امتداد مسیر عبور و مرور شکل می گرفته است . هرفعالیتی با توجه به موقعیت شهری و روابط خود با شهرنشینان در محل و بخشی از بازار جای می گزیده است . مثلاً بسیاری از مراکز آموزشی مانند
مدرسه های مذهبی در مجاورت مسجد جامعه معمولاً در میان بازار و یا نزدیکی دروازه های شهر قرار می گرفت زیرا رهگذران در طول مسیر عبور خود از آن استفاده می نمودند .
ب) ویژگی های نوع فعالیت : هر فعالیت و پیشه ای با توجه به خصوصیات فضایی و کالبدی مورد نیاز خود در بخشی از بازار مستقر می گردید . مثلاً کارگاه ها و تولیداتی که به فضای وسیع نیاز داشت و یا مورد استفاده مسافران و عابرین قرار می گرفت معمولاً نزدیک
دروازه های شهر قرار می گرفت . مثل مغازه های آهنگری , نعل بندی , پشم بافی , زین سازی , زنبیل سازی .
ج) ارتباط و دسترسی به سایر عناصر شهری : شیوه خرید در گذشته به صورت دسترسی پیاده بوده و رونق بازارها و اهمیت آنها که مرهون ارزش اقتصادی آنها بود , به جنبه های ارتباطی و کارکردها و فضای اجتماعی واقع در امتداد آنها نیز بستگی داشت .
د ) جاذبه صنف و راسته های تخصصی : بازارهای بزرگ هریک به نام کالای ویژه ای که در آن عرضه می گشت , معروف بود . مانند بازار آهنگران , بازار مسگران , بازار زرگران , بازار قندریزان , بازار نقش بندان , بازار قندیل سازان و …
هـ) مجاورت فعالیت های مشابه و مکمل هم : یکی از دلایل مهم تجمع اصناف بستگی به خصوصیات انواع فعالیت ها و سازگاری آنها نسبت به یکدیگر داشته است . به این ترتیب آگر آهنگران ومسگران در راسته واحدی در بخش دور از راسته اصلی قرار داشتند سروصدای ناشی از کار آنها مزاحم عابران و خریداران کالاهای دیگر نمی شد . به همین دلیل طبیعی است که زرگران و صرافان و فروشندگان کالاهای ظریف و گرانبها نیز در امتداد یک راسته در کنار یکدیگر جای گیرند و هر صنفی به همین ترتیب عمل نماید .
و) امنیت : عامل امنیت نیز در اکولوژی فعالیت های بازار نقش اساسی دارد مسلماً تجار ترجیح می دادند که در محیطی آرام و مطمئن سرمایه خود را به کار اندازند . کسبه مایل بودند جهت دفاع از مال و جان خود به دور یکدیگر جمع شوند و از طرف مجتمع بودن برای نگهبانی و مراقبت آسان تر بود .
ز) همبستگی و گرایش های قومی , مذهبی , نژادی
شاردن فرانسوی در سیاحت نامه خود اشاره می کند , هنگامی که در جستجوی یک نفر از ولایت دور افتاده ای باشد کافی است به کاروانسرایی که به نام شهر یا ولایت وی خوانده می شده مراجعه کند مطمئناً او را در آنجا می یابند و یا از جایی که می توان او را پیدا کرد آگاهی
می یابند چون هرکس آزاد است در هر کجا که بخواهد سکونت اختیار کند همچنین است تمام چیزهایی که ضروری است و به بازار عرضه می گردد .
وطن و مذهب بازاریان عامل دیگری در نحوه تجمع آنان بوده است , زیرا در بسیاری از موارد اشاره شد که بازرگانان هر شهر بیشتر به تجارت یک یا چند کالای معین اشتغال داشتند و به همین علت بازرگانان یک شهر در هنگام اشتغال در شهرهای بزرگ تجاری ترجیح می دادند کالاهای مشابه خود را در محله های معین و در کنار اصناف مشابه خود عرضه کنند و نیز درکنار یکدیگر باشند و به این وسیله به سهولت بتوانند با هم همکاری داشته باشند .
همچنین بازرگانانی که به اقلیت هایی تعلق داشتند , ترجیح می دادند که در راسته یا کاروانسرای واحدی در کنار یکدیگر باشند . اقلیت های مذهبی در شهرهای اسلامی محلات جداگانه گتوها زندگی می کردند و در بازار نیز دارای راسته و کاروانسرای مخصوص به خود بودند . تخصصی شدن راسته های بازار نیز می توانست خصوصیت قومی یا مذهبی داشته باشد .
فصل 8- گونه شناسی بازارها ( بررسی انواع بازار در گذشته )
بازار ستون فقرات شهرهای ایرانی , فرآورده کالبدی به ظرافت بافته ای است دارای توان اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی , در سرزمین هایی که نزد مردمانش اندیشه اکوراها و پیاتزارها فضای همگانی بی سقف مترادف با فضای آزاد اجتماعی دانسته می شود و در مقابل در سرزمین هایی که مردمانش مجبور بوده اند که تا آزاد زیستن و آزاد خواستن را در مکان هایی پنهان پی گیرند . فضای سرپوشیده همگانی به صورت مسقف اندیشیده و خواسته شده است . تأثیر گذاری شرایط اقلیمی بر پدیده شکل گیری بازار مسقف را می توانیم عامل تعیین کننده بدانیم اما نمی توانیم بر تصمیم آن تأکید کنیم .
بازار پیکره مرتبی است که براساس دو رشته نیازهای اصلی در شهر می روید و به گونه ای ارگانیک به این دو رشته نیاز پاسخگویی می کند . این دو عبارتند از نیازهای موضعی که با دگرگونی ها و حرکت های مویرگی یافته های متشکله بازار پاسخگویی می شوند و نیازهای عمومی و گستره شهر که از طریق الحاق قطعاتی از بدنه مسکونی مجاور به بازار و یا از راه گسترش بازار در جهت اصلی و در نقطه های پایانی برطرف می شوند . تیمچه ها , قیصریه ها , سرای ها و واحدهای معماری شهری دیگری می دهد که علاوه بر پاسخگویی به امر خرید و فروش و ذخیره سازی کالا و مواد اولیه به تولید و به خدمات عمومی مختص بازاریان نیز اختصاص می یابد .
بازار از دیگر سو نمی تواند به حرکت و رشد خود , به ویژه در طول , ادامه ندهد زیرا شهر ظرفی را که در آن دربرگرفته هرگز وضعی ساکن ندارد . شهر به موازات گسترش هایی کند , که زاده از انباشته شدن های گوناگون است بر شکل ستون فقرات خود اثرگذاری می کند و در لحظه هایی از تاریخ خود که در شرایط مساعدی قرار می گیرد در سطح محل های مسکونی و در جهت طول معابر اصلی بازار حرکت می کند . به دیگر سخن شهر و بازار آن را می توان به مثابه دو شالودهای دانست که خطوط اصلی و حرکت و گسترش , به یکدیگر وابسته اند و با تقدم و تأخرهایی قرارداد رشد می کنند . اما در حرکت ها و گسترش های فرعی و موضعی الزاماً و مستقیماً با یکدیگر ارتباط ندارند . به همین جهت است که بازار تمامی وسایل زندگی روزمره را چه برای بازاریان و چه برای وارد شدن به بازار و چه برای مهمانان به بازار فراهم می کند و دارای تمام تجهیزات خدماتی عمومی می شود که از فضاهای مسکونی شهر بی نیازش بدارند .
– گونه شناسی براساس وسعت و حوزه نفوذ :
الف) بین المللی
ب) منطقه ای
ج) شهری
د) محلی
هـ) بین راهی
و) بازارچه ها
ز) روستایی
ح) ادواری
الف) بازارهای بین المللی
این بازارها مربوط به دوره هایی از تاریخ می باشد که روابط سیاسی و اقتصادی بین المللی توسعه یافته است ( مانند دوره ایل خانان مغول ) و محل شاهراه های اصلی یا مهمی که برسر راه های تجاری و دریایی انجام می گرفت مانند بازارهای هرمز , تبریز و اصفهان .
ب) بازار های منطقه ای
بازارهایی می باشند که حوزه نفوذشان به یک منطقه محدود بوده و وسعت آن بستگی کامل به تراکم روستا و آبادی های مجاورشان داشت مثل بازارهای شمال ایران که ارتباط مکانی با
راه های فرعی شهر داشت .
ج) بازارهای شهری
بازارهایی می باشند که حوزه نفوذشان به یک منطقه محدود بوده و وسعت آن بستگی کامل به تراکم روستاها و آبادی های مجاورشان داشت مثل بازارهای شمالی ایران که ارتباط داخل کشور در این نقاط انجام می گرفت مانند بازار شیراز , قزوین و کرمان .
د) بازارهای محلی
این بازار قدرت نفوذ محدودتری داشته و فقط یک شهر را سرویس می دهد مانند بازارهای
بافت , زرند , تفت .
ه ) بازارچه های بین راهی
در کنار کاروانسراهای بین راهی مهمی که محل رفت و آمد کاروان های بزرگ بود ,
بازارچه های بین راهی برای رفع نیازهای مسافران و بازرگانان ساخته می شد . در مواردی حتی برخی کالاهای مستعمل یا زینتی مانند انواع ظروف سفالی در کارگاهی واقع بخشی از بازارچه تولید می شد . کاروانسرای زعفرانیه در نزدیکی سبزوار که متعلق به زمان سلجوقیان است .
و) بازارچه ها
بازارهای کوچکی در مراکز محله ها برای تأمین نیازهای روزمره و هفتگی اهالی محله شکل
می گرفته اند , این بازارهای کوچک محله ای بیشتر به بازارچه مشهورند . در شهرهای بزرگ و متوسط , بازارچه هر محله بنا بر وسعت محله و جمعیت آن شامل تعدادی دکان می شده است .
در بعضی از موارد , محله های بزرگ در شهرهای مهم دارای چند بازارچه بودند .
ز ) بازارهای روستایی
در برخی از روستاهای بزرگ , پرجمعیت و آباد که مردم آن به غیر از کشاورزی به تولید صنایع دستی نیز اشتغال داشتند گاه بازارهایی دائمی برپا می شد , از جمله بعضی از روستاهای پیرامون اصفهان در قرن چهارم هجری , علاوه بر این , بسیاری از روستاهای بزرگ و متوسط دارای بازار یا بازارچه ای هرچند کوچک بوده اند که اغلب متشکل از چند دکان و کارگاه کوچک بوده است که پیرامون میدان چه و بنه گاه روستا جای داشته و میدان چه و بنه گاه مزبور , هم ارتباط مستقیم و نزدیکی با راه اصلی و جاده داشته و هم با عناصری مانند فضاهای مذهبی , اجتماعی و گذران اوقات فراغت در ارتباط بوده است بازارچه بودند .
ح) بازارهای ادواری
بازارهای ادواری , بازارهایی هستند که در موقع معینی به صورت ادواری و منظم تشکیل
می شده است . در برخی از مناطقی که تعدادی روستای آباد وجود داشت , هر مدت یک بار , بازاری در یکی از روستاها برپا می شد و روستاییان کالاهای قابل فروش و تبادل خود را به آنجا می بردند و کالاهایی را که لازم داشتند , می خریدند .
در برخی از شهرهای کوچک نیز بازارهای ادواری تحت عنوان دوشنبه بازار , پنجشنبه بازار و غیره نیز وجود داشت
– گونه شناسی اقلیمی ( مناطق گرم و خشک و سرد و کوهستانی , گرم و مرطوب , پرباران و مرطوب )
ساخت بازار سنتی از عوامل اقلیمی مؤثر شده , مصالح بومی و سیستم ساختمانی بازار را تحت نفوذ خود قرار می دهد . جرزهای باز بر خشتی آجری و سنگی و گلی و پوشش های گنبدی از خشت و آجر در مناطق گرم و خشک و پوشش های شیب دار از سفال و چوب در مناطق شمال استخوان بندی بازار را تشکیل می دهند . مقتضیات اقلیمی و جغرافیای از دو طریق و مستقیم و غیرمستقیم در شکل بازارها تأثیر گذاشته اند .
تأثیر مستقیم آنها بیشتر در فرم کالبدی و جزئیات معماری بازارها تجلی کرده است و بازارهای فلات مرکزی , بازارهای کویری و هاشیه کویر , بازارهای نقاط سرد و کوهستانی , بازارهای نقاط گرم و مرطوب و بازارهای نقاط معتدل بارانی را به وجد آورده است .
1- بازارهای مناطق گرم و خشک
به دلیل آب و هوای گرم و خشکی که این مناطق دارا هستند در طرح بازارهایشان با به جریان انداختن طبیعی هوا , و خشک کردن داخل بازارها به وسیله آن , استفاده شده است . از این نوع بازارها می توان بازارهای کرمان , یزد , اصفهان , کاشان , شیراز و شهرهایی که دارای آب و هوای خشک و گرم هستند را نام برد که دارای استخوان بندی آجری و با پوشش های گنبدی شکل می باشند .
2- بازارهای مناطق سرد و کوهستانی
این بازارها طوری ساخته شده اند که از جریان یافتن هوای سرد خارج و به داخل بازار و بالتصویر ممانعت می کند , در نتیجه هوای داخل بازارها عموماً گرم و مطبوع واقع می ماند نمونه این بازارها را می توان در شهر تبریز و همدان و … مشاهده نمود .
3- بازارهای مناطق گرم و مرطوب
بازارهای نقاط گرم و مرطوب مانند بازار بوشهر , بازار برازجان و غیره و معمولاً پوشش خرما مانند از چوب دارند و علاوه بر آن هواکش های به منظور ایجاد کوران در آنها پیش بینی
شده است و در نتیجه ارتفاع سقف بازار بلندتر از حد معمول است .
4- بازارهای مناطق مرطوب و پرباران
در نقاطی بر بارانی بازارها دارای سقف های شیب دار که معمولاً با سفال پوشیده شده اند ,
می باشد و از مشخصات معماری این گونه مناطق برخوردار است . در طرح این بازارها , طریقه دفع آب باران حائز اهمیت بوده و در این راه مصالح محلی نیز به نحو احسن استفاده گردیده است . به دلیل آب و هوای ملایم این مناطق , محل عبور و مرور مشتری ها در این بازارها , بدون سقف بوده که این خود باعث کاهش امکان خرید در مواقع ریزش می گردد . بازار رشت نمونه بارزی از این نوع بازارها می باشد . تأثیر غیرمستقیم عوامل اقلیمی و جغرافیایی در بازارها به صورت اساسی جلوه گر می شود و بطور کلی نظام موجود در آن تغییر شکل
می دهد . بهترین نمونه ای که در این زمینه می توان ذکر کرد سیستم بازارهای هفتگی در شمال و کناره های بحر خزر می باشد .
– چکیده
با مطاله نقشه بازارها مشاهده می کنیم که فضاهای بازار به هم مربوط اند و به صورت اشکال هندسی مشخص تکرار می شوند . ریتمی که از قطع و وصل شدن این فضاها به دست می آید , آنها را به هم ارتباط می دهد منتقل می کند و … به پایان می رسد . ریتمی که خاص یک بازار نیست و کم و بیش در همه آنها دیده می شود و هویتی کلی از معماری سنتی آنها به دست
می دهد در معماری سنتی , اشکال سمبلیک هستند : منحنی , عمود , سقف و گنبد , … هریک معنایی را در خود نهفته اند و واقعیتی را در خود دارند و آن را منتقل می کنند .
با مطالعه نقشه های بازار , بیشتر تکرار شکل های منحنی و دایرهای و گنبدی شکل را می بینیم و نورگیرهای سقف را به شکل شش ضلعی و اصل بسیار مهم که « سقف » بازار است و « بازار مکانی سقف دار » … سقف که محافظت می کند و … احساس امنیت در مکان سقف دار .
سقف گنبدی شکل با شبکه های نورگیر , تزئین شده با طرح های هندسی ساده و اکثراً بدون تزئینات خیره کننده , آجری و بدون هر نوع کاشیکاری یا معرق سازی . و نور که سمبل زندگی و خورشید است در بازاری آسوده و آسان گیر . در معماری بازارها برخلاف معماری مدرن که بر خطوط راست و زوایای قائم متکی است و اصول برون نگری را متجلی می کند از دایره و گنبد , سمبل قوس آسمان , استفاده شده که درون گرایی القا می کند .
– عناصر کالبدی , نظام فضایی و کارکردهای بازار سنتی ایران
– شناسایی عناصر کالبدی ـ فضایی
1- راسته
راسته ها مسیرهای اصلی بازارها هستند که یا موازی هم ( مثل تهران ) و یا متقاطع بوده اند . وقتی دو راسته اصلی همدیگر را قطع می کردند چهارسو یا چهارسوق بوجود می آمده و معمولاً سر آن را پخ می کرده اند .
راسته ها معروف در بازار اصفهان , کرمان , شیراز , تبریز , یزد , کاشان و … هستند .
2- رسته
رسته به معنی صنف است و در بخش های مختلف راسته اصلی قرار می گرفته , مثل رسته گیوه فروش ها , مسگرها و غیره … این عنصر محیطی آزاد برای خریدار بوده که با مراجعه به رسته مخصوص , جنس خوب را خریداری می کرده است . رسته ها معمولاً روبروی هم نیست و سعی می شود تا برای بوجود نیاوردن شلوغی , به صورت چهارراه ساخته نشود .
3- دالان
فرق دالان با رسته ها در این است که در دالان در کنار جنس های مشابه جنس های مختلفی نیز وجود داشته است , سه دالان ملک در تهران از دالان های معروف هستند .
4- سرا یا خان
همان تجارت خانه بوده است . نمونه جنس از آنجا تحویل گرفته شده و در جاهای مختلف پخش می شده است . تقریباً در تمامی شهرهای ایران سراهای زیبایی وجود دارند .
5- خانبار یا کالنبار
محل انبار و کار روی جنس بوده است . جنسی که به وسیله چهارپایان حمل می شده
نمی بایست وارد بازار شود ( حتی بوسیله چرخ و زنبه و گاری ) لذا اجناس از راهی موازی بازار به نام پس کوچه یا پشت کوچه در خانبارها خالی می شده . خانبارها محوطه بزرگی در پشت سراها بوده و در آنجا چند کارگاه دستی کوچک و انبار قرار داشته است مثل کارگاه بسته بندی .
6- تیم و تیمچه
در واقع مرکز چند تجارت خانه مشابه بوده و به معنی چیز گرد و جمع و جور و وسیع می باشد فرق آن با سرا این است که تیم و تیمچه را بعدها سرپوشیده می کردند . از میان تیم های زیبای ایران باید نخست از تیم بزرگ قم و تیمچه امینی کاشان یاد کرد .
7- قیصریه یا قیصرا
به معنی سرای دراز است و محل کار صنعت گران و پیشه وران ظریف کار مانند زرگران , گوهریان , سوزان دوزان بزازان بوده و بیش از همه سراهای شهری و خان ها و کالنبارها به چشم می خورد که رسته بازار چون رشته ای آنها را به هم پیوسته بود . قیصریه ها در داشته است و خلوتی آن اجازه می داده است که کارهای هنری در آن انجام گیرد .
8- دکان
دکان ها متناسب با کالایی که در آن عرضه می شد شکل و ابعاد خاصی داشته است . مثلاً دکان نانوایی یا قند ریزی علاوه بر پاچال ( در مقایسه با فروشگاه های مجاور بازار ) انبارها و کارگاه هایی ضمیمه آن داشته اند .
– انواع بازار براساس ریخت شناسی
از نظر شکل گیری بازارهای شهرهای بازرگانی ایران را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد :
الف) بازارهای مناطق خشک و کم باران
ب) بازارهای شهرهای مناطق پرباران که به صورتی گسترده فضای کالبدی کاملاً متفاوت را عرضه می کند .
بازارهای مناطق کم آب و خشک به دو دسته تقسیم می شوند :
 بازارهای منظم که از قبل طراحی شده
 بازارهای نامنظم و خودرو
بازارهای منظم از لحاظ فرم به سه دسته مهم تقسیم می شوند :
1. بازارهای خطی ( یک بعدی )
2. بازارهای گسترده و چند محوری( دو بعدی )
3. بازارهای صلیبی
1. بازارهای یک بعدی یا خطی : در مورد بازارهای خطی می توان بازار وکیل شیراز و یا بازار کرمان را نام برد که اگرچه هریک از این بازارها انشعاباتی دارند که به مسجد یا مدرسه یا آب انبار و یا اماکن دیگر ختم می شود ولی در مقایسه با طول بسیار ناچیز می نمایند . راسته ای است که در جهت طولی رشد کرده و خان ها در دو سوی آن جای دارند . مانند بازار تهران در سال 1267 ق / 1850 م , قسمت هایی از بازار قم , بازارهای شیراز , کاشان , کرمانشاه و اصفهان .
2. بازارهای دو بعدی یا گسترده : بازارهایی هستند که دارای طول و عرض متناسب یکدیگر هستند واین گونه بازارها عموماً با طرح و نقشه قبلی پیاده شده اند از جمله معروف ترین آنها بازار اصفهان و بازار تهران را می توان نام برد . شبکه ای است گسترده از راسته های موازی یا متقاطع که مجموعه سراها و خان ها را در میان می گیرد تحرک و جاذبه این بازارها از بازارهای دیگر بیشتر است . مانند بازار تبریز و
بخش های جدیدتر شمال بازار تهران .
3. بازارهای صلیبی : مرکب از دو بازار خطی متقاطع عمود بر هم که در محل تقاطع به صورت چند محوری متراکم در آمده است . بازار وکیل کرمان نیز نمونه ای از این دست است و نیز بازار قیصریه کنونی در اصفهان هر بازار یک ورودی اصلی دارد و یک خروجی که در مورد بازارهای کوچک گاهی ابتدا و انتهای محدود شهر را معین می کند .

بازارها بدون طرح و نقشه قبلی و بنا به ضروریات روزانه مردم گسترش یافته و بیشتر در مناطق گرمسیر واقع شده اند و بازارهای این گونه شهرها نیز اگر در دوره های بعدی تغییر فرم نداده باشند زایده این نوع معماری هستند از جمله این شهرها کاشان است . در نخستین مراحل بازار فعلی کاشان نمی توانست جز یک معبر سرتاسری در مسیر خود به شعبی تقسیم می شده که از کاشان به دهات متصل بوده است . به این ترافیک اصلی کوچه علیی نیز پیوسته که این کوچه ها روابط بین نقاطی را که از این معبر اندکی دورتر بوده اند حفظ می کرده است . به همراه گسترش شهر معبر نیز رشد می کرده و خاصیت اصلی خود یعنی شاهراه بودن را از دست
نمی دهد .
– چکیده
با مطاله نقشه بازارها مشاهده می کنیم که فضاهای بازار به هم مربوط اند و به صورت اشکال هندسی مشخص تکرار می شوند . ریتمی که از قطع و وصل شدن این فضاها به دست می آید , آنها را به هم ارتباط می دهد منتقل می کند و … به پایان می رسد . ریتمی که خاص یک بازار نیست و کم و بیش در همه آنها دیده می شود و هویتی کلی از معماری سنتی آنها به دست
می دهد در معماری سنتی , اشکال سمبلیک هستند : منحنی , عمود , سقف و گنبد , … هریک معنایی را در خود نهفته اند و واقعیتی را در خود دارند و آن را منتقل می کنند .
با مطالعه نقشه های بازار , بیشتر تکرار شکل های منحنی و دایرهای و گنبدی شکل را می بینیم و نورگیرهای سقف را به شکل شش ضلعی و اصل بسیار مهم که « سقف » بازار است و « بازار مکانی سقف دار » … سقف که محافظت می کند و … احساس امنیت در مکان سقف دار .
سقف گنبدی شکل با شبکه های نورگیر , تزئین شده با طرح های هندسی ساده و اکثراً بدون تزئینات خیره کننده , آجری و بدون هر نوع کاشیکاری یا معرق سازی . و نور که سمبل زندگی و خورشید است در بازاری آسوده و آسان گیر . در معماری بازارها برخلاف معماری مدرن که بر خطوط راست و زوایای قائم متکی است و اصول برون نگری را متجلی می کند از دایره و گنبد , سمبل قوس آسمان , استفاده شده که درون گرایی القا می کند .
– انواع بازار با توجه به تولیدات و نیازهای مردم
1- بازار فصلی
در گذشته مثل امروز فرآورده هایی بودند که یک بار در سال تولید و در بازارهای فصلی ارائه می شدند برای مثال می توان از فرآورده های حیوانی از قبیل پشم و روغن نام برد . تجار از شهری به شهر دیگر می رفتند و محصولات فصل را می خریدند . هنوز هم در فصل بهار خریداران به مناطق عشایری می روند و محصولات را کلی خریداری می کنند در اردیبهشت صدها خریدار به خوزستان می روند و محصول هندوانه آن منطقه را می خرند .
2- بازار روز
این بازارها که به شنبه بازارها و یکشنبه بازارها و جز آن معروفند معمولاً در محل هایی تشکیل می شوند که به خاطر وضع جغرافیایی , جمعیت ها به طور پراکنده و با فاصله کم زندگی
می کنند . این نوع پراکندگی باعث می شود که فاصله ها تا مرکز خرید بزرگ زیاد شود و در نتیجه مردم نتوانند به بازارهای سنتی مراجعه کنند و به همین خاطر است که فروشندگان به مراکز تجمع مراجعه می کنند و بازارهای روز را تشکیل می دهند که اغلب در گیلان و مازندران موجود است و در بازارهای روز اضافه بر فروشندگان عده بی شماری افراد متفرقه از قبیل
پرده خوان , مارگیر , معرکه گیر و فال گیر بساط پهن می کنند .
3- بازار زیارتی
در این بازارها که معمولاً در همسایگی مکان های مقدس و زیارتگاه های اسلامی جای دارند . بیشتر کالاهای اماکن زیارتی در معرض فروش قرار می گیرند .
کالاهایی مانند شمع , مواد نذری , زیورآلات , طلا و نقره , انواع منسوجات برای بانوان , کالاهای سوغاتی اشیاء کوچک بهادار و خدماتی چون صرافی , عکاسی , مسافرخانه , غذاخوری , مسافربری , حمل و نقل شهری , عرضه می شود نمونه این بازارها در مشهد و قم دیده می شود.
4- بازار صحرایی
در برابر بازارهای بیرون شهری که خاص روستاییان است بازارهایی خاص کوچ روان و چادرنشینان نیز تشکیل می شود که کالاهای آن با نیاز این گروه از مردم تطبیق می کند .
5- بازارهای خودرو
این بازارها بدون طرح و نقشه قبلی و بنا به ضرورت روزانه مردم گسترش یافته و بیشتر در مناطق گرمسیر واقع شده است .
بازارهای این گونه شهرها نیز اگر در دوره های بعدی تغییر فرم نداده باشند زاییده این نوع معماری هستند از جمله این شهرها کاشان است .

فصل 9 – شناخت انواع مراکز تجاری
– تولد مراکز قدرتمند تجاری (Power center)
با رشد بی اندازه این طبقه بندی های نابوده کننده Power center متولد شدند . در سال 1984 , 280 متر و در Colman , کالیفرنیا توسط Terranomics اولین مرکز قدرتمند تجاری ایجاد شد . اقدام بعدی منطقی این بود که مجموعه ای از فضاهای استیجاری با سرمایه ای بسیار زیاد گرد هم آید . این مراکز قدرتمند پدید آمدند تا تعداد محدودی از فضاهای استیجاری کوچکتر را نیز به محدوده خود بیفزایند که عبارتند از رستوران و فروشگاه های محصولات لبنی , این مراکز با هدف ایجاد رضایت , مشتری را از راه های دور به سمت خود می کشاند . Power center ها اغلب در کنار آزادراه ها و بر سایتی که دید مناسبی داشته باشد ساخته می شود محلی که مردم را به مسافرتی طولانی به این مراکز تشویق می کند .
پس از مراکز تجاری قدرتمند با پدیده ای به نام big box مواجه می شویم که مراکز قیمت گذاری هم به آن پیوستند ( این big box ها , وقتی به منظور جذابیت بیشتری برای ساکنان شهر به صورت خوشه ای طراحی می شوند , پارک ها و گردشگاه هایی قدرتمند خوانده می شوند ) . از این گروه , طبقه بندی های متعددی نیز ایجاد شدند . بعضی از مراکز پیشرفته تنها بر یک موضوع خاص مانند : خانه , وسایل منزل یا محصولات سرگرم کننده متمرکز می شد . سپس با بازارهای تجاری روبرو می شویم که اغلب بسیار دورتر از مراکز تجاری محلات قرار می گرفت که اغلب مستأجران آنها از کارخانه داران بزرگ بودند و فروشگاه های ایالتی یارای رقابت با آنها را نداشتند . مراکز خرید اغلب با نام های همسایگی , محلی , ناحیه ای خوانده می شوند , اما از این پس دیگر این تعاریف کارایی ندارند . اکنون مراکز محله ای و power center در این صنعت , دو شاخه توانا محسوب می شوند . این مراکز بیشتر چهره همان مراکز خرید محله ای را دارند تا مراکز قدرتمند تجاری که به دلیل خصوصیات بدعت گزارش بیشتر مورد توجه مردم قرار می گرفت . هنوز مراکز خرید محله ای همان هسته های سوپر مارکتی , داروخانه های زنجیره ای خود را دارند و ( در بعضی از نمونه ها ) , فروشگاه ایالتی اولیه به عنوان یک رقیب قابل توجه و قدرتمند باقی می ماند . مراکز قدیمی ناحیه ای کمتر از 100000 متر مربع اغلب در شکل گیری مجدد , چهره مراکز محله ای را به خود می گرفت . از طرف دیگر یک power center بیش از 30000 مترمربع مساحت دارد و در محوطه تجاری اش به صد هزار نفر یا بیشتر سرویس می دهد و این سرمایه اصلی ناشی از اجاره هاست که موجب پیشرفت خرده فروشی و big box می شود .
– ایجاد خرده فروشی در جوار بزرگراه ها
امروزه با جایگزین شدن پی در پی تغییراتی سریع روبرو هستیم که در موارد بسیاری با گسترش مراکز محلی و شهری و نیز به گسترش رده فروش ها در کنار بزرگراه ها در تماس است . این تغییرات از عوامل محیطی , مقررات موجود در کاربری اراضی گرفته تا توانایی پشتیبانی بازارها و آئین نامه بودجه را شامل می شود . نیازهای مصرف کننده و نظر آنهاست که موجب می شود که خرده فروشی ها هم پای تغییرات تکنولوژی و نحوه توزیع کالا به سوی تغییرات سوق داده شوند . تقاضای روزافزون مشتری تحت عنوان گرایش آنها به کالاهایی با قیمت مناسب تر , با سیستم خرید پیشرفته تر , آسان تر و با آگاهی بیشتر از کالا افزایش
یافته است .
این به آن معناست که امروزه می بایست توسعه دهندگان خرده فروشی ها , از بازاریابی , نوع کالا سیر کولاسیون , نحوه همکاری , زیبایی شناسی و علاوه بر آن از سیمای سنتی موجود در شکل گیری این مراکز اطلاع داشته باشند . این سرعت و تدوام در ایجاد تغییرات می تواند در آیین نامه ها و قوانین تملک خرده فروشی ها تأثیر بسزایی داشته باشد . در گذشته نه چندان دور تملک خرده فروشی دارای قابل توجهی به شمار می رفت که فقط می توانست در افزایش قیمت ها تأثیر داشته باشد . قیمت هایی که اکنون ممکن است سرمایه ای بدون پشتوانه با روزنه امیدی به آینده به نظر برسد .
از طرف دیگر , در جریان این تغییرات بعضی از املاک با ترقی ظاهری روبرو می شوند که برای توافق با نیروهایی است که با تغییر شکل تدریجی خرده فروشی ها در ارتباط است .
سرمایه گذاران امروز در تغییرات ایجاد شده در مراحل گسترش و به کارگیری سرمایه های
دست نخورده خود به مبارزه دعوت می شوند . راهی برای فهم بهتر این پیچیدگی و مخاطراتی که سرمایه گذاران در سفر از تهیه زمین تا تأسیس یک مرکز خرید پیشرفته با آن روبرو هستند آن است که جهت ایجاد طبقه بندی در یک صورت حساب مقدماتی شامل هزینه ایجاد و نتیجه درآمد , از سایر مراحل شکل گیری خرده فروشی , گزارش تهیه شود . این ابزار شناخته شده به خصوص به عنوان فلسفه ای سودمند , بکار می آیند . به این دلیل که آنها کیفیت تمامی خصوصیات دخیل در شکل گیری خرده فروشی را تعیین می کنند و این برای دسته بندی انواع خرده فروشی ها روشی عملی به شمار می رود .
– تسهیلات تجاری
اغلب فرم یک بازار روز free-standing ( شاید تشکیل بازار هنر در پارک های تهران را بتوان بهترین نمونه های این نوع خرده فروشی ها در ایران دانست ) را به خود می گیرد که در واقع چهره ای کوچک شده از حوالی مراکز تجاری پس از جنگ جهانی دوم و یا مرکز فعالیت های محل به شمار می رود .
– مرکز خرید همسایگی
از روش هایی است که در گسترش فعلی مراکز تجاری در سال 1950 آغاز به کار کرده است . این مراکز برای سرویس دهی به جمعیتی در حدود 10 تا 15 هزار نفر ایجاد می شود .
دسترسی ها از طریق اتومبیل شخصی در نظر گرفته می شود . اصول شکل گیری مراکز خرید همسایگی امروز به عنوان سوپر مارکت ها و با چهره ای بزرگ تر خودنمایی می کنند که
فعالیت هایی غیر از ارائه مواد غذایی را نیز شامل می شوند .
– مراکز خرید جامع
این نوع مراکز معروف ترکیبی از همجواری سوپر مارکت ها با انواع فروشگاه های تأمین مایحتاج عمومی می باشد که نشانه های مراکز خرید محله ای و ناحیه ای را با هم یک جا به تصور می کشد . از نظر تاریخی این نوع مراکز خرید از نظر رقابت اهمیت چندانی ندارند و نقش آنها فراهم آوردن تسهیلاتی است که بتواند در فضایی بسیار کوچک تمامی نیازهای مراکز خرید ناحیه ای را برآورده سازد .
– مراکز خرید از تولید به مصرف و حراجی ها
این دو مورد در حقیقت وضعیت یکسانی دارند و توسط امانت فروشی ها و یا حراجی ها شکل می گیرند در حقیقت مراکز از تولید به مصرف نوع خاصی از حراجی ها به شمار می روند . مکان استقرار این مراکز تحت نظارت انجمن های Trade Sensitivity جزئی از تسهیلات عمده خرید ( مراکز خرید منطقه ای ) را از تقسیم خطوطی که شکل دهنده مراکز از تولید به مصرف هستند بر قیمت های خرید در نظر می گرفت . این قانون امروز تا حد قابل توجهی تحلیل یافته است . با این عنوان که مراکز خرید از تولید به مصرف ایجاد می شوند تا روزی به عنوان مراکز تجاری جامع مورد بهره برداری قرار گیرد .
– مراکز خرید منطقه ای
توسط مجموعه ای از فروشگاه های تأمین مایحتاج عمومی (فروشگاه های بزرگی چونMacys , Noedstrom Scars و … اغلب این اسامی ذکر شده فروشنده لباس هستند ) شکل گرفته اند . فرم شاخص فروشگاه های شکل دهنده Mall مجموعه ای تجاری و سرپوشیده را فراهم می آورد . در یک مرکز خرید کامل 11 تا 15 درصد خرید مناطق تجاری را پوشش می دهد .
فضای پشتیبانی این مراکز خرید با محاسبه ای در حدود 4/0 تا 5/0 در هر متر مربع سطح ناخالص درنظر گرفته می شود . این مقدار برای هر تعداد جمعیتی بدون درنظر گرفتن سطح خالص تجاری محاسبه می شود ( یک مرکز خرید منطقه ای با مساحتی در حدود 95 هزار مترمربع به حدود 200 هزار نفر خریدار سرویس می دهد ) .
– فضاهای تجاری سنتی ناحیه ای با فرم مرکزی و یا در کنار خیابان های اصلی
این نوع شیوه خرید و فروش مورد بی توجهی قرار گرفته اند که رقابت با مراکز Power center در تغییر ماهیت این نوع فضاهای تجاری به صورت فروشگاه هایی واقع در مراکز شهرها بسیار مؤثر بوده است . اگرچه در شرق و سایر کشورها ( به جز آمریکا ) مراکز خرید هنوز هم در جوار خیابان ها به چشم می خورد یعنی جایی که پارکینگ به حد کافی موجود باشد و نیز در جایی که درآمد بخش خصوصی در محل فروش در حد قابل توجهی بالا باشد , بعضی از خیابان های اصلی توسط فروشگاه های زنجیره ای احاطه می شود .
– تجمع فروشگاه های همگون
تجمع فروشگاه های همگون ایده ای دیگر است تمرکز جواهر فروشی ها ( نمونه ای است از جواهرفروشی هایی که بدون هیچ نظمی کنار هم شکل گرفته و سرویس دهی و محل تولید آنها در مرکزی خاص صورت می گیرد ) مجموعه اقتصادی معتبری را در یک جا شکل می دهد و فضای فروش از اغلب به طول 20 تا 30 مایل یا بیشتر گسترش می یابد .
گردهمایی غیر طبیعی فروشگاه های خاص و همگون در کنار هم ( که در بعضی موارد یک فروشگاه را دربرمی گیرند) رشد می یابند . فروشندگان این فروشگاه ها با انبوهی از
فروشگاه های همانند خود و در نتیجه با وضعیتی بحرانی روبرو هستند بنابراین می آموزند که چگونه در این محل به خرید و فروش بپردازند تا بتوانند در کنار هم به خوبی کار کنند . هریک از آنها باید فضای فروش بزرگتری ( علاوه بر محل فروش خود ) را در نظر بگیرد تا بتوانند از نظر تجاری جای تنفس داشته باشند .
– بازارهای موقتی
نمونه ای از مراکز تجاری است که وسیله ای موفق در تجدید حیات مرکز شهرها به شمار
می رود . سطوح تجاری ناخالص بسیاری از خرده فروشی ها به بازارهای موقتی اختصاص داده شده و مصادف است با ایجاد محلی که به ارائه یک کالای خاص می پردازد .
بازارهای موقتی برای افزایش میزان فروش خود تبلیغات گسترده ای را تدارک می بینند . یکی دیگر از اقدامات این مراکز ایجاد رستوران می باشد ( عملکردی که در جذب درآمد بسیار مؤثر است ) و به این ترتیب جمعیت روزانه قابل توجهی را به سوی خود جذب می کنند که در زنده نگهداشتن مجموعه اهمیت بسیار دارد . ایجاد این نوع تسهیلات فروشگاهی , از نظر جذب مشتری بسیار سودمند است و مجموعه ای ترکیب یافته از مراکز تجاری سنتی در کنار مسیری خطی به شمار می رود که فضای تجاری به مغازه های کوچکی تفکیک می شود .
– مراکز خرید خاص ( که بسیاری از خصوصیات بازارهای موقتی را با خود به همراه می آورند )
مراکز خرید خاص در تمامی دنیا موفق نبوده اند چرا که به نمونه ای از معماری جهانی نیاز دارد که با بسیاری از قوانین رایج در مراکز خرید در ستیز است . از نظر تاریخی این مراکز خرید در جذب فروشندگان با مشکل مواجه بوده اند . فروشندگان براساس تعداد خریداران , نوع کالا و چگونگی آن را در جهت افزایش فروش تعیین می کنند . در سوپر مارکت ها میانیگن فروش در سال 1800 دلار است . در حالی که این میانگین در مورد اجناس کادویی 20 دلار است . از این رو فروشگاه های اجناس کادویی در سطح فروش ناخالص نود بار کوچکتر در نظر گرفته می شود . علاوه بر آنچه که گفته شد مراکز خرید خاص و موفق اغلب توریستی با ترافیک سنگین قرار
می گیرند .
– مراکز LIFE STYLE
مراکز LIFE STYLE ایده ای است که برخی معتقدند که در سال 2005 از بزرگ ترین مراکز خریدی است که فرصت گسترش دارد . نوعی مرکز یا فروشگاه است که مصرف کنندگان با بیان اینکه چه کسی هستند , چگونه زندگی می کنند و چه چیز را باور دارند , می توانند به خرید بپردازند .
این نوع مراکز خرید با توجه به سن , جنس , شغل و فرهنگ اجتماعی خریدار کالای مورد نیاز او را در اختیارش قرار می دهند . در کشور آمریکا با روش های متفاوت زندگی روبرو هستیم . به این ترتیب که اقشار مختلف هنرمندان , کارمندان , تجار و … هریک به شیوه خاص خود زندگی می کنند . از این رو تولد چنین مراکز خریدی در این کشور بی دلیل نیست . Grove در Shrowbury توسط ferranomies ایجاد شده است و در واقع مرکزی 13500 مترمربعی به صورت life style است که فعالیت ها و کالاهایی را پیشنهاد می کنند که با خصوصیت خریدار مناسب است .
فصل 10 – شناخت مراکز خرید معاصر در ایران
در راستای تغییراتی که در نظام شهرنشینی و ساختار اقتصادی کشور به وجود آمده و تأثیراتی که در جنبه های مختلف بر بازار و روابط و قوانین حاکم بر آن در شهرهای ما گذشت ، امروز با مجموعه ای از فضاهای تجاری روبرو هستیم که هر یک به نوعی در تأمین نیازمندیهای ساکنان نقش دارد.
– مراکز تجاری در جوار خیابان ها
پس از ورود معماری بیگانه و حضور اتومبیل در شهرها , اصول برون گرایی در ساختمان ها خودنمایی کرد و به این ترتیب چگونگی مفاهیم شهری نیز دگرگون شد . ساختارهای شهری به جای آنکه همانند صدف , گوهر گرانبهای خود را در میان دارند , تظاهر بیرونی را ترجیح داده و آن را تقویت کردند و مفاهیم درون گرایی را به فراموشی سپردند . شکل گیری خیابان های نوین و حضور اتومبیل در بافت شهری طراحی بدنه خیابان ها را با خود به همراه آورد که
مجموعه ای از دکان ها و مغازها ها را در امتداد مسیر خود جای می داد . این نوع شکل گیری می تواند کیلومترها تابع مسیر خیابان ها به گسترش خطی خود ادامه دهد و نتیجه اینکه
خیابان های با اهمیت شهری به این نوع گسترش تجاری احاطه می شود . از آنجا که مرکز شهر هسته سیاسی ـ اداری را در خود جای می دهد با ترکیب این مراکز اداری روبرو هستیم که انبوه مراجعین به این منطقه , اختلالات رفت و آمد وسایل نقلیه و عابرین را پدید آورده است .
– پاساژها
با شکل گیری خیابان های اتومبیل رو به عنوان مسیرهای نوین شهری , همچنین با توجه به شکل گیری راسته های تجاری در جوار آنها ساختارهایی نیز همانند کاروانسراهای بازار در جوار خیابان ها شکل گرفت که اغلب فعالیت های هم گرا در آن متمرکز می شود این پاساژها طبقات متعددی دارند که 2 یا 3 طبقه اول آنها به فضاهای تجاری و مابقی به کارگاه های صنعتی کوچک اختصاص می یابد .
فرم شکل گیری آنها یک حیاط مرکزی را شامل می شود که فروشگاه ها و مغازه های مستقل آن را احاطه می کنند . این فضای مرکزی در طبقات به صورت void خودنمایی می کند که امروزه چهره ای آشفته به خود گرفته است و انبوهی از , تابلوهای تبلیغاتی در این فضا قرار گرفته که به دلیل تعداد زیادشان ارزش تبلیغاتی خود را از دست داده اند . از نمونه های این مراکز می توان پاساژهای خیابان جمهوری و لاله زار تهران را نام برد .
– مجموعه های تجاری
این مجموعه ها در حقیقت چهره ای نوین از همان پاساژها هستند که مجموعه ای از مغازه ها و فروشگاه ها را در اطراف راهروهایی شکل می دهند و در این مجموعه ها نیز همگرایی عملکردی وجود دارد . در بعضی از این مراکز نوع آوری هایی به چشم می خورد به عنوان مثال در بازار صفویه استفاده از یک سالن کوچک تئاتر که البته تازگی ها مورد استفاده قرار نمی گیرد موجب آن است که عملکرد تجاری از همجواری با عملکرد فرهنگی بهره گیرد .
مجتمع زیست خاور نیز مجموعه ای است که فضاهای تجاری را در کنار فضاهای مسکونی قرار داده و امکاناتی مانند فضاهای ورزشی و تفریحی را نیز به آن افزوده است که بسیار خوب در سطح شهری و فراشهری جوابگو بوده است . مرکز خرید گلستان که از نمونه هایی است که این اواخر ایجاد شده است , مجموعه ای است که از نظر محل استقرار بسیار مناسب است و در حالی که برای ساکنان شهرک غرب درنظر گرفته شده و مرکزی ناحیه ای است اما از خارج ناحیه هم به دلیل کمبود فضای تجاری در شهر به این مرکز مراجعه می شود .
– فروشگاه های بزرگ
این نوع فروشگاه ها با الگوبرداری از نمونه های خارجی در سال 1337 برای اولین بار در شهر تهران خودنمایی کرد . این فروشگاه که فروشگاه فردوسی نام داشت , چهره تجاری نوینی را پدید آورد که کلیه نیازمندی ها را در زیر یک سقف و به صورت پلان آزاد در اختیار خریدار قرار می داد .این سیستم نوین به خریدار اجازه می دهد با آرامش تمام کالای مورد نیاز خود را از قفسه ها انتخاب کند . از نمونه های این فروشگاه ها فروشگاه ایران را نیز می توان نام برد که کلیه نیازمندی ها از جمله البسه , مواد غذایی و لوازم منزل را در اختیار قرار می دهد .
– فروشگاه های زنجیره ای
فروشگاه های زنجیره ای به فروشگاه هایی اطلاق می شود که با بهره گیری از یک مدیریت مرکزی , با امکانات و تجهیزات به عرضه کالا و مایحتاج عمومی اعم از ضروری , حساس , اساسی و خدماتی می پردازد . این فروشگاه ها در نقاط و محل های مناسب مناطق پرجمعیت شهری و در نقاط شبکه راه های سریع السیر قرار داشته و از امکانات حمل و نقل عمومی برخوردار خواهد بود .
با بهره گیری از تأسیسات کامل شهری جهت ارائه سرویس به شهروندان احداث خواهد گردید و دارای تجهیزات و امکانات لازم توزیع به صورت مکانیزه است . در این فروشگاه ها عرضه کالاهای اساسی و کالاهایی که در خانواده از اهمیت برخوردارند مانند خواروبار , میوه و تره بار گوشت و مواد پروتئینی , پوشاک و منسوجات در اولویت قرار دارند و با قیمت عادلانه و یکسان و کیفیت مورد تأیید عرضه می گردند . این فروشگاه ها با توجه به نوع فعالیت خود می بایست کلیه کالاها و خدمات مورد نیاز و مصرفی روزمره عمومی و به ویژه مواد غذایی را به طور مستمر و بی واسطه عرضه نمایند .
از نمونه های این فروشگاه ها می توان فروشگاه های شهر و روستا , کوروش ( قدس فعلی ) رفاه و شهروند را نام برد که هریک براساس ایده های ذکر شده در بالا شکل گرفته اند . اما به جرأت می توان گفت که در جامه عمل پوشاندن به اهداف ذکر شده بسیار ناتوان هستند . به طور مثال فروشگاه رفا میرداماد تهران را می توان نام برد که با تغییر عملکرد , از ساختمان بهره گرفته است و همچنین فروشگاه رفاه خیابان سناباد مشهد اغلب این فروشگاه ها بدون درنظر گرفتن فضا برای سرویس دهی به مراجعین پیاده به فعالیت می پردازند و مشکلاتی از این دست پدید می آورند .
– مراکز تجاری محله ای
چنانچه از نامش پیداست در اغلب محلات شهرمان با محدوده ای روبرو می شویم که چند مغازه کوچک را شامل می شود و نیازمندی های روزانه شهروندان را از این طریق برآورده می سازد . این نوع مراکز خرید در محلات قدیمی تر به آسانی قابل تشخیص هستند و به دلیل نزدیکی به واحدهای مسکونی ارزش و اعتبار بسیاری دارند اما در نواحی تازه ساز چنان با کمبود این مراکز روبرو هستیم که گاهی لازم است برای تأمین نیازها مسافتی طولانی پیموده شود . بسیاری از نیازمندی های عمومی روزانه از این طریق تأمین می شود اما چنین مراکزی در تأمین سایر نیازمندی ها از جمله البسه , لوازم منزل و …. ناتوان است .
– نتیجه گیری
با توجه به مطالعات بالا به روشنی می توان دریافت که روش های ارائه کالا تا چه حد با آنچه ما در ذهن داریم متفاوت است . روش های رایج در ایجاد مراکز کشورهای اروپایی و آمریکایی به این ترتیب است که مجموعه ای از پاساژهای رایج در ایران در کنار چندین فروشگاه بزرگ شناخته شده زنجیره ای در مقیاس فروشگاه رفاه یا شهروند به فعالیت مشغول می شوند .
این فروشگاه ها که بیشتر به نمایندگی کارخانه های معتبری اختصاص می یابد تحت عنوان
آهن ربا شناخته می شوند . حضور چنین فروشگاه هایی سبب می شود ضمن جذب مشتری به مرکز خرید , بهترین نشانه راهنما را برای خریدار فراهم آورد .
بنابراین بی سبب نیست که مجموعه ای پنجاه صد یا دویست هزار مترمربع مساحت را اشغال می کند در حالی که در بررسی های انجام شده دیده می شود که انواع مراکز تجاری که در سطح شهرهای ما وجود دارند از حداقل امکانات و برای سرویس دهی به نیازهای اولیه و ابتدایی بهره گرفته اند .
هیچ یک از موارد برای خدمات دهی به مشتری و جلب آسایش و آرامش او و تشویق به تکرار مراجعات آنها و توجه به جنبه های بالاتری در زندگی طراحی نشده است . بسیاری از آنها مشکلات اولیه مراکز خرید را با خود به همراه دارند , دسترسی نامناسب , عدم توجه به اختلالات ترافیکی , پارکینگ , محل بارگیری و باراندازی به خصوص برای فضاهای تجاری در جوار خیابان های پرتردد , عدم توجه به تبلیغات و نشانه های طراحی و فروش , عدم توجه به انتخاب سایت مناسب و در مراحل بعدی عدم توجه به مراجعین پیاده , جنبه های گوناگون زندگی , امکانات رفاهی و خدماتی و … که طراحی صحیح برای یک مرکز تجاری می تواند بسیاری از این مشکلات را در خود حل کرده و به نیازهای فراموش شده پاسخ مناسب بدهد .

فصل 11 – عصر پسابازار
– کلیات
با طلوع عصر سپابازار که در نتیجه ایجاد شهرهای الکترونیک و به دنبال نظریه زندگی الکترونیک آغاز خواهد شد بازارها و مجتمع های تجاری دستخوش تحول و دگرگونی های اساسی خواهد شد . به گونه ای که با ظهور فروشگاه های مجازی , عنصری کالبدی ـ کاربردی به نام بازار با هویت و ویژگی های خاص خود از رونق خواهد افتاد و چنانچه مجموعه ای واجد ارزش های کالبدی ـ فضایی در حوزه معماری و شهرسازی باشد باقی خواهد ماند . مجموعه ها برای حفظ بقاء و تداوم حیات خود ناگزیر از تغییر کاربری خواهد بود . لذا توجه به مفاهیم , ارزش ها و اصول زیبایی شناسی در خلق یک اثر معماری مانند بازار با طراحی فضایی ها انعطاف پذیر بیش از پیش مدنظر قرار گیرد .
– در عصر حاضر , فناوری اطلاعات در جهان با سرعت چشمگیری در حال توسعه است به طوری که تمامی فعالیت های روزمره بشر را تحت تأثیر قرار داده است .
– با توجه به پیشرفت سریع علم و تکنولوژی در قرن حاضر , نظریه زندگی الکترونیک مطرح شده و شهرهای الکترونیکی یکی پس از دیگری در حال ظهورهستند و در آینده ای نزدیک ارائه خدمات شهری را کاملاً دگرگون می کنند .
– شهر الکترونیکی عبارتست از ارائه دسترسی الکترونیکی شهروندان به اماکن مختلف شهر به صورت شبانه روزی و هفت روز هفته , به شیوه ای با ثبات , قابل اطمینان امن و محرمانه .
– زندگی الکترونیک شامل چهار بخش عمده می باشد که عبارتند از :
آموزش الکترونیک ـ تفریحات الکترونیک ـ ارتباطات الکترونیک و تراکنش های الکترونیکی
– که در تراکنش های الکترونیک که محور عمده بحث ما در عصر سپابازار است انجام امور روزانه همچون خرید , دادوستد , تجارت و معاملات همگی از طریق اینترنت انجام
می شود در برخی از مصادیق آن به شرح ذیل هستند :
دادوستد الکترونیک , حراج الکترونیک , کار از راه دور , فروشگاه های مجازی و شرکت در معاملات بورس و …
– نتایج
1-از آنجا که سبک زندگی سنتی بشر متناسب با نیاز جامعه اطلاعاتی که در حال
شکل گیری است ارائه یک الگوی مناسب زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد نظر و مطلوب برای جامعه اطلاعاتی و زندگی در عصر اطلاعات به عنوان یکی از برنامه های مهم شهرهای الکترونیکی بایستی مدنظر قرار گیرد.
1- ایجاد شهرهای الکترونیکی و ارائه خدمات خاص آنها به شهروندان علاوه بر اینکه باعث کاهش رفت و آمدهای شهری می شود , زمینه ارائه خدمات مطلوب , سریع و کم هزینه را از هر مکان و در هر زمان بوجود می آورد . ( برای شهروندان )
2- شهرهای الکترونیک در آینده ای نزدیک , محیط اقتصادی قابل رقابت و پویایی را ایجاد خواهند کرد که به ارائه خدمات به بهترین شکل ممکن به مخاطبان خواهند پرداخت بهبود کیفیت زندگی مردم .
3- نظارت هوشمند ارتقاء کیفیت خدمات در شهر و برای شهروندان .
مزایای ایجاد شهرهای الکترونیکی در زمینه اقتصادی
– توسعه تجارت الکترونیکی
– بانکداری الکترونیکی
– گسترش استفاده از کارت های اعتباری
– کاهش هزینه ارائه خدمات
– ایجاد زمینه برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی و ارتباط تجاری با سایر نقاط جهان
– کاهش تعداد واسطه ها و نظام واسطه گری ( دلالی ) در تجارت که خور اثرات مثبت زیادی را به دنبال دارد .
– طلوع عصر پسا بازار
1. تقویت رقابت تجاری شهر و ایجاد فرصت های تجاری بیشتر
2. ایجاد سیستم های عمومی و یکپارچه تجارت الکترونیک و بانکداری الکترونیک در سطح ادارات , سازمان ها , اصناف و …
3. ایجاد سازمان های بین المللی در تجارت و دادوستد
4. ایجاد محیط اقتصادی قابل رقابت و پویا
– شهر الکترونیک
1)ایجاد فروشگاه های مجازی
2)انجام امور روزانه همچون خرید کالاهای مورد نیاز و دادوستد از طریق اینترنت
3)امکان مقایسه و بالا بردن قدرت انتخاب مردم
4)کاهش رفت و آمدهای شهری
5)صرفه جویی در وقت و هزینه و انرژی
6)ارائه خدمات به بهترین شکل ممکن در هر زمان و از هر زمان ( به صورت یک
مرحله ای )

و……….

 

 مطالعات مجتمع و ساختمان تجاری ۴۳۵ صفحه فایل وورد و نقشه اتوکد میباشد.

فهرست مطالب مطالعات مجتمع و ساختمان تجاری

حوزه اول: بیان موضوع طراحی (paper)
بیان ضرورت مطالعه و طراحی(کمی و کیفی)……………. ۲
بیان هدف (ارایه تصویر کلی از محصول نهایی)…………. ۳
برنامه زمانبندی-………………………………………….. ۵
منابع و مآخذ-………………………………………………… ۶
حوزه دوم: مطالعه و تحلیل اطلاعات
 مرحله اول : مطالعات پایه – زمینه
بخش اول: مطالعات پایه
فصل ۱: تعریف بازار- ادبیات بازار
۱- واژه بازار از منظر لغوی———————————- ۸
۲- واژه بازار از منظر کالبدی——————————- ۹
۳- واژه بازار از منظر اقتصادی—————————– ۱۰
۴- واژه بازار از منظر اجتماعی—————————- ۱۰
۵-تعریف امروزی بازار————————————- ۱۰
فصل ۲: آشنایی با مفاهیم
۱- مفهوم کیفیت در فضای تجاری———————— ۱۱
۲- رابطه بین کیفیت و کمیت—————————– ۱۲
۳- مفهوم فرهنگ شهری——————————– ۱۵
۴ – بررسی اصول و معیارهای تأثیرگذار در کیفیت فضایی بازار
بخش دوم: مطالعات تکمیلی
فصل اول: سیر تحول بازار در ایران
۱- بررسی هویت بازار در ایران————————– ۱۷
۲- معنای لغوی بازار————————————- ۲۰
۳- پیدایش بازار—————————————– ۲۱
۳- خصوصیات فضایی و کالبدی بازارها—————– ۲۲
۱-۵- شکل بازارها————————————– ۲۲
۲-۵- مصالح و فن ساختمان بازار———————- ۲۳
فصل دوم: تحولات جدید شهر بازار
۱- تحولات جدید شهر و بازار————————— ۲۴
۲- مرکز تجاری در شکل جدید————————- ۲۷
فصل سوم: مطالعات پایه و بنیادی در زمینه تغییر فضاهای شهری و مراکز رفع مایحتاج
۱- پیشنهادات کلی در جهت طراحی شهری——– ۳۴
۲- ضوابط و مقررات اجرایی مجتمع‏های تجاری—— ۴۴فصل سوم: بررسی‌های کلی در مقیاس شهر
۱- بررسی‏های تاریخی و روند شکل‏گیری شهر—– ۴۷
۱-۱- نقطه آغازین ۲۰۳-۹۹۵ هـ.ق——————- ۴۷
۲-۱- دوران صفویه ۹۹۵-۱۱۱۰ هـ..ق—————- ۴۸
۳-۱- دوران قاجاریه ———————————۴۸
۲- ساختار کالبدی شهر مشهد——————– ۷۹
۱-۲- توسعه شهر مشهد در دوره پهلوی اول——- ۴۹
۲-۲- توسعه شهر در دوره پهلوی دوم————– ۴۹
۳- جهات توسعه شهر از دیدگاه طرح جامع——– ۵۱
۱-۳- محورهای عمده شهر———————— ۵۲
۲-۳- عناصر شاخص شهر- ————————-۵۴
۳-۳- بررسی‏های جمعیتی شهر مشهد———– ۵۵
۴- مطالعات اقلیمی و جغرافیایی——————- ۵۸
۱-۴- درجه حرارت———————————– ۵۹
۲-۴- میزان بارندگی، رطوبت نسبی، تبخیر و تعرق- ۵۹
۳-۴- جریان‏های هو———————————ا ۵۹
۴-۴- وزش باد————————————— ۶۰
۵-۴- نتیجه‌گیری- ————————————۶۰
بخش سوم: مطالعات تطبیقی
بررسی مجموعه تجاری Bercy 2- 63
طراح و آرشیتکت مجتمع تجاری الماس شرق ۷ ص
جهت طراحی مجموعه تجاری-تفریحی شهرستان بابل  ۴۸ ص
مجتمع تجاری تفریحی ستاره فارس ۱۳ اسلاید
مرکز تجاری اطلس  ۲۲ ص
بررسی مجتمع تجاری زیست‌خاور ——————۷۷
بخش چهارم: مطالعات زمینه
۱- مکان‌یابی پروژه شهر مشهد———————- ۸۸
۱-۱- بررسی تاریخی——————————— ۸۸
۲-۱- بررسی تنوع فضاهای تجاری——————– ۸۹
۳-۱- بررسی کالبدی محدوده مورد نظر————— ۸۹
۴-۱- بررسی جمعیت در محدوده مورد نظر———— ۸۹
۵-۱- بررسی حوزه نفوذ کارکردی———————- ۸۹
۲- شناخت محدوده مورد نظر————————– ۹۰
۱-۲- شبکه شریان‌های اصلی اطراف سایت———- ۹۰
۲-۲- کاربری اراضی———————————– ۹۰
۳-۲- خصوصیات بافت کالبدی محدوده مورد مطالعات- ۹۱
گام سوم: تحلیل و پردازش
۱- مبانی طراحی مجتمع‌های تجاری—————– ۹۳
۲- مبانی برنامه‌ریزی فیزیکی————————- ۹۹
۳- برنامه‌ریزی فیزیکی فضاهای تجاری————– ۱۰۲
۴- آنالیز محدوده اطراف سایت———————- ۱۰۳
۵- آنالیز و قابلیت‌سنجی سایت——————– ۱۰۴
۱-۵- دسترسی‌ها ———————————۱۰۴
۲-۵- دید——————————————- ۱۰۵
۳-۵- اقلیم—————————————– ۱۰۵
منابع و مآخذ————————————– ۱۱۰
مدارک مرحله اول طراحی—————————
   فهرست مطالب
حوزه اول:بیان موضوع طراحی ( paper)
   ۱٫ بیان ضرورت مطالعه و طراحی(کمی- کیفی)
   ۲٫ بیان هدف(ارایه تصویرکلی از محصول نهایی)
   ۳٫ منابع
حوزه دوم:مطالعات و تحلیل اطلاعات
   – مرحله اول : مطالعات پایه – زمینه
    * بخش ۱ : مطالعات پایه
فصل ۱ – تعریف بازار- ادبیات بازار
فصل ۲ – آشنایی با مفاهیم
فصل ۳ – پیدایش بازار
فصل ۴ – فضاهای شهری
فصل ۵ – فضاهای تجاری به عنوان فضاهای عمومی
فصل ۶ – بررسی خلاصه ای از پیشینه تجارت
فصل ۷ – شناخت فضاهای تجاری گذشته ایران و جهان
فصل ۸ – گونه شناسی بازارها
فصل ۹ – شناخت انواع مراکز تجاری
فصل ۱۰ – شناخت مراکز خرید معاصر در ایران
فصل ۱۱ – عصر پسابازار
    * بخش ۲ : مطالعات زمینه:
فصل ۱ – مکانیابی پروژه
فصل ۲ – شناخت محدوده مورد نظر(سایت آنالیز)
فصل ۳ – بررسی اجمالی بستر طرح
– مرحله دوم : مطالعات تکمیلی – تطبیقی:
* بخش ۱ : مطالعات تکمیلی:
فصل ۱ – مباحث اولیه در طراحی مراکز خرید امروزی
فصل ۲ – بررسی استانداردها و معیارهای طراحی مجتمع تجاری
فصل ۳ – استانداردهای مربوط به کاربریهای مختلف در مراکز
تجاری و تجهیرات مربوطه
فصل ۴ – مقررات ساختمانی در حوزه تجاری
فصل ۵ – شناخت انواع خدمات مجموعه تجاری
فصل ۶ – بررسی الگوهای واحدهای تجاری
فصل ۷ – مطالعات سازه و تأسیسات
بخش ۲ : مطالعات تطبیقی:
فصل ۱ – نمونه های داخلی
فصل ۲ – نمونه های خارجی
– مرحله سوم : تحلیل و جمع بندی اطلاعات و ارایه راهکار
فصل ۱ – جمع بندی اطلاعات
فصل ۲ – مبانی نظری عام طرح و تدوین مبانی طراحی معماری پروژه
فصل ۳ – اصول و راهبردهای طراحی
فصل ۴ – پیشنهاد سازه و تأسیسات
  –  مرحله چهارم : برنامه فیزیکی:
بخش ۱ : مبانی برنامه ریزی:
فصل ۱ – جمعیت مخاطب ( گروه هدف )
فصل ۲ – ضابطه بالادست
* بخش ۲ : طرح جامع :
فصل ۱ – بررسی کاربری های تجاری در طرح جامع
فصل ۲ – معرفی حوزه ها و ریزفضاها
فصل ۳ –خصوصیات فضاها و اجزا
فصل ۴ –ارایه جدول اعدادو ارقام
– مرحله پنجم : قابلیت سنجی اراضی:
فصل۱ – معرفی گزینه پیشنهادی
فصل ۲ – ترکیب پر و خالی ، استقرار کاربریها ، استقرار ورودی ها  و معابر
حوزه سوم : طراحی و ارائه مدارک معماری

* منابع و مآخذ

 

 

برای خرید آنلاین از زیر اقدام نمائید.

در پایان خرید ، لینک دانلود فایل نمایش داده می شود و به ایمیل شما ارسال خواهد شد. راهنمای خرید و دانلود فایل

فرمت رساله: word – دو رساله با 435 صفحه
حجم فایل ها: ۲۵ مگابایت

 

لینک اصلی خرید رساله مجتمع تجاری:

https://www.parsacad.com/?p=2586

برای مشاهده لیست تمام مطالعات ، رساله های معماری روی لینک زیر کلیک نمائید:

https://www.parsacad.com/?p=3663

نظر و دیدگاه خود را بفرستید



flowernice گفت:

سلام
چرا فایل cad باز نمیشه لطفا کمک

flowernice گفت:

چرا فایل cad باز نمیشه لطفا کمک

shima24 گفت:

سلام ورژن اتوکد این فایل را تغییر بدین لطفا چون باز نمیشه و ارور ورژن میده

Only God گفت:

سلام
از اتوکد 2013 استفاده نمائید.
پیشنهاد میکنم یک اتوکد 2006 و یک اتوکد با آخرین ورژن همیشه در سیستم خود نصب داشته باشید.

mobina.sareban گفت:

سلام اصلا باز نمیشه

سلام
لینک دانلود مشکلی ندارد.

mobina.sareban گفت:

سلام 5دفعه تا حالا دانلود کردم ولی فایل زیبش باز نمیشه error میده از حالت زیب خارج نمیشه

سلام
حتما در زمان دانلود ارور داده.
مجددا دانلود نمائید.
از اینترنت پرسرعت و نرم افزار دانلود منیجر استفاده نمائید.

nastaran.kiyae گفت:

سلام
بنده از سایت شما پروژه ای با لینک زیر خریداری کردم که باید شامل رساله مجتمع تجاری+نقشه با فرمت dwg باشد.اما نقشه ای در فایل دانلود شده موجود نبود.
لطفا هر چه سریع تر رسیدگی کنید.

پاسخ به : nastaran.kiyae
:

Firefox 15.0 Windows 7

سلام
بنده از سایت شما پروژه ای با لینک زیر خریداری کردم که باید شامل رساله مجتمع تجاری+نقشه با فرمت dwg باشد.اما نقشه ای در فایل دانلود شده موجود نبود.
لطفا هر چه سریع تر رسیدگی کنید.

سلام
تنها رساله قرار دارد.
اگر منظورتون این نقشه است که ارتباطی با رساله مجتمع تجاری ندارد و باید عضو سایت باشید تا بتوانید این نقشه را دریافت نمائید.
در هر صورت یک نقشه ساختمان تجاری به ایمیل شما ارسال شد.

مصطفی م گفت:

سلام خسته نباشید
من میخام عضو سایت بشم و این فایل رو بگیرم
نقشه های کد و رویت آن کامل است یا از طریقی دیگر اقدام نمایم؟

m.ghiasi گفت:

چرا دانلودش مشکل داره؟؟

مهران گفت:

با سلام
نقشه و رویت این طرح کامل هستند یا باید کاملشو خریداری کنم؟؟

پاسخ به : مهران
:

Firefox 32.0.3Waterfox Windows 7

با سلام
نقشه و رویت این طرح کامل هستند یا باید کاملشو خریداری کنم؟؟

با سلام
رساله و طرح جدا از هم هستند.

مهران گفت:

پاسخ به : معاون سایت :

پاسخ به : مهران :

با سلام
نقشه و رویت این طرح کامل هستند یا باید کاملشو خریداری کنم؟؟

با سلام
رساله و طرح جدا از هم هستند.

مرسی میدونم ولی منظورم اینه که این طرحی که الان گذاشتین واسه دانلود کامل هست؟؟
چون من دانلود کردم ولی فکر میکنم کامل نیست، مثلا این طرح 5 طبقه هست ولی تو پلان اتوکدی 4 طبقه بیشتر نیست یا چیزای دیگه….

پاسخ به : مهران
:

Firefox 32.0.3Waterfox Windows 7

پاسخ به : معاون سایت :

پاسخ به : مهران :

با سلام
نقشه و رویت این طرح کامل هستند یا باید کاملشو خریداری کنم؟؟

با سلام
رساله و طرح جدا از هم هستند.

مرسی میدونم ولی منظورم اینه که این طرحی که الان گذاشتین واسه دانلود کامل هست؟؟
چون من دانلود کردم ولی فکر میکنم کامل نیست، مثلا این طرح ۵ طبقه هست ولی تو پلان اتوکدی ۴ طبقه بیشتر نیست یا چیزای دیگه….

بله کامل قرار گرفته.
پلان همکف در سایت قرار داره.
دقت کنید.

مهران گفت:

بله کامل قرار گرفته.
پلان همکف در سایت قرار داره.
دقت کنید.

بلی متشکرم

ع گفت:

با سلام
توی متن نوشته شده مجتمع تجاری+نقشه… و حتی ایمیلی که بعد از خرید ارسال میشه تا دانلود کنم همین عنوانه، اما من نقشه ای ندیدم؟؟
ممنونم

ع گفت:

ممنون میشم نقشه ها رو هم برام بفرستین

مهرازی گفت:

پاسخ به : ع
:

Chrome 44.0.2403.155 Windows

ممنون میشم نقشه ها رو هم برام بفرستین

پاسخ به : ع
:

Chrome 44.0.2403.155 Windows

با سلام
توی متن نوشته شده مجتمع تجاری+نقشه… و حتی ایمیلی که بعد از خرید ارسال میشه تا دانلود کنم همین عنوانه، اما من نقشه ای ندیدم؟؟
ممنونم

با سلام
همانطور که در مطلب مشاهده می نمائید، نقشه و رساله جداگانه قرار گرفته است.

ع گفت:

ممنون میشم برام بفرستین

ع گفت:

ممنون که پاسخگو نیستین!!!
عنوان این صفحه: ” طرح نهائی معماری با موضوع طراحی مجتمع تجاری و مراکز خرید – نقشه های اتوکد و رویت ” هستش…
پایین صفحه، مبلغ زده، و پرداخت می کنیم، حتی لینکی که به ایمیل فرستاده میشه : مجتمع تجاری+نقشه اس… اما هیچ نقشه ای درکارنیس!!
حداقل عنوان رو عوض کنین که فرد دیگری مث من دچار مشکل نشه.
متشکرم

پاسخ به : ع
:

Chrome 44.0.2403.155 Windows

ممنون میشم برام بفرستین

پاسخ به : ع
:

Chrome 44.0.2403.155 Windows

ممنون که پاسخگو نیستین!!!
عنوان این صفحه: ” طرح نهائی معماری با موضوع طراحی مجتمع تجاری و مراکز خرید – نقشه های اتوکد و رویت ” هستش…
پایین صفحه، مبلغ زده، و پرداخت می کنیم، حتی لینکی که به ایمیل فرستاده میشه : مجتمع تجاری+نقشه اس… اما هیچ نقشه ای درکارنیس!!
حداقل عنوان رو عوض کنین که فرد دیگری مث من دچار مشکل نشه.
متشکرم

با درود بی پایان ،
همانظور که خدمت شما عرض شد، در این مطلب رساله و نقشه خرید آنها جداگانه است.
در صفحه ای دیگر همین رساله مجتمع تجاری دارای نقشه می باشد.
آن نقشه ها به ایمیل شما ارسال شد.
لطفا بررسی نمائید.

ع گفت:

پاسخ به : مدیریت سایت :

پاسخ به : ع :

ممنون میشم برام بفرستین

پاسخ به : ع :

ممنون که پاسخگو نیستین!!!
عنوان این صفحه: ” طرح نهائی معماری با موضوع طراحی مجتمع تجاری و مراکز خرید – نقشه های اتوکد و رویت ” هستش…
پایین صفحه، مبلغ زده، و پرداخت می کنیم، حتی لینکی که به ایمیل فرستاده میشه : مجتمع تجاری+نقشه اس… اما هیچ نقشه ای درکارنیس!!
حداقل عنوان رو عوض کنین که فرد دیگری مث من دچار مشکل نشه.
متشکرم

با درود بی پایان ،
همانظور که خدمت شما عرض شد، در این مطلب رساله و نقشه خرید آنها جداگانه است.
در صفحه ای دیگر همین رساله مجتمع تجاری دارای نقشه می باشد.
آن نقشه ها به ایمیل شما ارسال شد.
لطفا بررسی نمائید.

ممنونم از لطفتون… ببخشید که من با دیدن این متن و خرید اون، دچار سوتفاهم شده بودم.
به هر حال ممنونم که برام نقشه ها رو فرستادین. اما متاسفانه گویا لینکش مشکل داره، بعد از دانلود اکسترکت نمیشه…

ع گفت:

پاسخ به : مدیریت سایت :

پاسخ به : ع :

ممنون میشم برام بفرستین

پاسخ به : ع :

ممنون که پاسخگو نیستین!!!
عنوان این صفحه: ” طرح نهائی معماری با موضوع طراحی مجتمع تجاری و مراکز خرید – نقشه های اتوکد و رویت ” هستش…
پایین صفحه، مبلغ زده، و پرداخت می کنیم، حتی لینکی که به ایمیل فرستاده میشه : مجتمع تجاری+نقشه اس… اما هیچ نقشه ای درکارنیس!!
حداقل عنوان رو عوض کنین که فرد دیگری مث من دچار مشکل نشه.
متشکرم

با درود بی پایان ،
همانظور که خدمت شما عرض شد، در این مطلب رساله و نقشه خرید آنها جداگانه است.
در صفحه ای دیگر همین رساله مجتمع تجاری دارای نقشه می باشد.
آن نقشه ها به ایمیل شما ارسال شد.
لطفا بررسی نمائید.

ممنونم از لطفتون… من متاسفانه با دیدن عتوان این صفحه دچار سوتفاهم شدم…
متاسفانه لینک دانلودی که برای نقشه ها فرستادین، بعد از دانلود اکسترکت نمیشه…
بازم ممنونم

مهرازی گفت:

پاسخ به : ع
:

Chrome 42.0.2311.135 Windows

پاسخ به : مدیریت سایت :

پاسخ به : ع :

ممنون میشم برام بفرستین

پاسخ به : ع :

ممنون که پاسخگو نیستین!!!
عنوان این صفحه: ” طرح نهائی معماری با موضوع طراحی مجتمع تجاری و مراکز خرید – نقشه های اتوکد و رویت ” هستش…
پایین صفحه، مبلغ زده، و پرداخت می کنیم، حتی لینکی که به ایمیل فرستاده میشه : مجتمع تجاری+نقشه اس… اما هیچ نقشه ای درکارنیس!!
حداقل عنوان رو عوض کنین که فرد دیگری مث من دچار مشکل نشه.
متشکرم

با درود بی پایان ،
همانظور که خدمت شما عرض شد، در این مطلب رساله و نقشه خرید آنها جداگانه است.
در صفحه ای دیگر همین رساله مجتمع تجاری دارای نقشه می باشد.
آن نقشه ها به ایمیل شما ارسال شد.
لطفا بررسی نمائید.

ممنونم از لطفتون… من متاسفانه با دیدن عتوان این صفحه دچار سوتفاهم شدم…
متاسفانه لینک دانلودی که برای نقشه ها فرستادین، بعد از دانلود اکسترکت نمیشه…
بازم ممنونم

لطفا مجددا دانلود نمائید.
و در صورتی که بازهم مشکل داشتید لینک دانلود مستقیم درخواست نمائید.

aida.ahm گفت:

سلام من نميتونم دانلود كنم ميشه بفرستين به ايميلم

مهرازی گفت:

با سلام ،
شما عضو سایت هستید و برای دانلود این نقشه دسترسی دارید.
لطفا قبل از دانلود وارد حساب کاربری خود شوید و اگر با موبایل و یا تبلت برای دانلود فایل ها استفاده می کنید، حتما نرم افزارهای موردنیاز را نصب نمایید.

mhmoudi گفت:

با سلام
برش این فایل تجاری با رندرهای داخلی اگه دارین زحمتی نیست براتون به ایمیل من بفرستین من برای روز یکشنبه این کار رو میخوام ممنون میشم
با تشکر

با سلام ،
برش ها و رندرهای داخلی این طرح انجام نشده است.
شما می توانید فایل را دریافت نمایید و در صورتی که با نرم افزار revit آشنایی دارید در بخش مربوط به ایجاد برش به تعداد موردنیاز برش از قسمت های مختلف تهیه نمایید و همچنین رندرهای داخلی مدنظر خود را بگیرید.

مهتاب گفت:

سلام
ممنون از ارسال نقشه های این طرح زیبا و فرم بنا هم جالب بود.
موفق باشید
با تشکر

مجید گفت:

با سلام . آیا با 5000متر مربع می توان یک مرکز تجاری احداث کرد؟ قوانین و مقررات حداقل زمین جهت ساخت این گونه مجتمع ها را چند متر مربع نعیین کرده است؟

فول پکیج جامع آموزش اسکچاپ 2019




اولین و قوی ترین پکیج جامع آموزش اسکچاپ 2019 و ویری نکست + آرشیو متریال و مبلمان و صحنه های آماده رندر حرفه ای در فلش مموری (برای اسکچاپ 2016 تا 2019) / آموزش ها از صفر تا صد از مبتدی تا پیشرفته شامل تمامی مباحث از مدلسازی تا رندرگیری

قیمت: 1.500.000 تومان